Γιόζεφ Μπόις

Ο Γιόζεφ Μπόις (Γερμανικά: Joseph Heinrich Beuys, Κρέφελντ, 12 Μαΐου 1921 - Ντίσελντορφ, 23 Ιανουαρίου 1986) ήταν Γερμανός καλλιτέχνης, γλύπτης, θεωρητικός της τέχνης και παιδαγωγός της τέχνης.

Με την ιδέα της κοινωνικής γλυπτικής ως Gesamtkunstwerk (συνολικό έργο τέχνης), για το οποίο ισχυρίστηκε ότι έχει έναν δημιουργικό, συμμετοχικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινωνίας και της πολιτικής, υπήρξε ο καλλιτέχνης με τη μεγαλύτερη επιρροή στην εικαστική πραγματικότητα της μεταπολεμικής Ευρώπης και της Αμερικής.

Η «κοινωνική γλυπτική» του θεωρεί το κοινωνικό σύνολο ως ένα σπουδαίο έργο τέχνης στο οποίο κάθε άτομο μπορεί και πρέπει να συνεισφέρει ισάξια και ισότιμα. «Κάθε άνθρωπος είναι ένας καλλιτέχνης» είναι μία από τις διασημότερες φράσεις τού Μπόις, δανεισμένη από τον ρομαντικό ποιητή Νοβάλις που τον επηρέασε.

Φθέγματα

Μερικά φθέγματα του Γιόζεφ Μπόις από το βιβλίο της Ρέας Thönges-Στριγγάρη Joseph Beuys: η επανάσταση είμαστε εμείς.

• Οι καλύτεροι σκοτώθηκαν. Μόνο ο εγωιστής Μπόις επέζησε. (Αναφερόμενος στη στρατιωτική του θητεία κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.)

• Μα δεν σκοπεύω να γίνω καλλιτέχνης, σκοπεύω να γίνω άνθρωπος. (Δήλωση του νεαρού φοιτητή Μπόις όταν σπούδαζε τέχνη.)

• Ο Μπόις αγαπάει όλους τους ανθρώπους.

• Όπως δεν υπάρχει ακόμη ο άνθρωπος, αλλά πρέπει πρώτα να προκύψει, έτσι και η τέχνη πρέπει να προκύψει, γιατί ακόμη δεν υπάρχει.

• Γνώρισμα μεγάλης τέχνης είναι ότι ποτέ δεν προσπαθεί να προβληθεί, αλλά χάνεται μέσα σε ό,τι την περιτριγυρίζει, συγχωνεύεται με το περιβάλλον της.

• Ο Μπόις, σε μια διάλεξή του το 1980, χαρακτήρισε τα πεδία της σημερινής δραστηριότητας των καλλιτεχνών ως απομονωμένους εξοχικούς «παιδότοπους», συγκρίσιμους με μια «φυλακή». Αυτούς τους παιδότοπους τους παραχωρούν τα πολιτικά συστήματα «εκεί όπου τα δήθεν δημιουργικά άτομα έχουν το δικαίωμα να εκτονώνονται και να απολαμβάνουν την ελευθερία του επίσημα αναγνωρισμένου τρελού..., ενώ σε καμιά περίπτωση δεν πετυχαίνουν αυτό που απαίτησε από την τέχνη ο Πικάσσο»: να είναι δηλαδή «σαν ένα κοφτερό μαχαίρι, προκειμένου να αποτρέπει δυσμορφίες, αδικίες, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή πολέμους».

• Εξακολουθούμε λοιπόν να κυριαρχούμαστε από ένα σύστημα, το οποίο ήδη έχει στο ενεργητικό του τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένα σύστημα που μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εδραιώθηκε ξανά με τον ίδιο τρόπο, προκειμένου να παραγάγει τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και επειδή το ίδιο σύστημα εξακολουθεί να κυριαρχεί είναι βέβαιο ότι, εφόσον δεν καταργηθεί έγκαιρα, θα παραγάγει και τον τρίτο.

• Αρένα - Πού θα καταντούσα αν ήμουν έξυπνος! (Τίτλος έκθεσης του Μπόις του 1972.)

Είπαν για τον Γιόζεφ Μπόις

• Προς το τέλος της δεκαετίας του '60 όμως, το κλίμα αρχίζει γενικά να φορτίζεται και δεν είναι λίγοι οι μαθητές εκείνοι που αισθάνονται άβολα με τον δάσκαλο αυτόν (τον Γιόζεφ Μπόις). Μερικούς τους βαραίνει η δύναμη της προσωπικότητάς του, ενώ άλλοι αισθάνονται να υπερβαίνει υπέρ το δέον τις ανάγκες τους η προτεραιότητα που ο ίδιος δίνει στα κοινωνικά θέματα. Τότε, οι εντάσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις καταλήγουν ενίοτε τραγικά, σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και σε αυτοκτονίες. Ρέα Thönges-Στριγγάρη