Τύχη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

* Άνθρωποι τύχης είδωλον επλάσαντο πρόφασιν ιδίης αβουλίης. Βαιά γαρ φρονήσει τύχη μάχεται, τα δε πλείστα εν βίω εξύνετος οξυδερκείη κατιθύνει [[Δημόκριτος]]

** (Οι άνθρωποι έπλασαν το είδωλο της τύχης, ως πρόφαση και δικαιολογία για την δική τους αβουλία. Γιατί σπάνια μάχεται η τύχη με τη φρόνηση, ενώ, στις περισσότερες περιπτώσεις, η συνετή διορατικότητα κατευθύνει τη ζωή)

* Ανθρώποισι τας μεν εκ θεών τύχας δοθείσας έστ’ αναγκαίον φέρειν [[Σοφοκλής]] (Φιλοκτήτης 17-18)

** (Είναι ανάγκη στους ανθρώπους να υποφέρουν τις τύχες όπως τους τις έδωσαν οι θεοί)

* Άνθρωπος ών, μέμνησο της κοινής τύχης [[Μένανδρος]] (Γνωμ.Μον.)

* Βέβαιον ουδέν εν βίω δοκεί πέλειν

* Δούς τη τύχη το μικρόν, εκλήψη μέγα

* Δυσπαρακολούθητον δε πράγμ’ εσθ’ η τύχη [ή] Δυσπαρακολούθητόν τι πράγμ’ εστίν η τύχη [[Μένανδρος]] (Γνωμ.Μον.)

** (Την τύχη δεν μπορεί κανείς να την παρακολουθήσει εύκολα)

* Εμπειρία μεν ποιεί τον αιώνα ημών πορεύεσθαι κατά τέχνην, απειρία δε κατά τύχην [[Πλάτων]] (Γοργίας 448)

* Ενός εκάστου αρετή τριάς: σύνεσις και κράτος και τύχη [[Ίων ο Χίος]]

** (Στον καθένα υπάρχουν τρεις αρετές: Η σύνεση, η δύναμη και η –καλή- τύχη)

* Επί δείπνα των φίλων βραδέως πορεύου, επί δε τας ατυχίας ταχέως [[Χίλων]] (από Δημ. Φαλ. Στοβ. Α’107, 79γ)

* Εύφραινε σ’ αυτόν, πίνε τον καθ’ ημέραν βίον λογίζου σον, τα δ’ άλλα της τύχης

** (Να ευχαριστιέσαι να πίνεις, να υπολογίζεις την κάθε μέρα δική σου και τα υπόλοιπα άφησέ τα στην τύχη)

* Η μεγάλη τύχη πολύν έχει φόβον, ακίνδυνος δ’ η μετρία

* Η μεν εμπειρία τέχνην εποίησεν, η δ’ απειρία τύχην [[Αριστοτέλης]]

** (Η μεν εμπειρία συντέλεσε να δημιουργηθεί η τέχνη, η δε απειρία η τύχη)

* Η τύχη τα μέγιστα των πραγμάτων παρά λόγον είωθε κρίνειν [[Πολύβιος]] (Β’70)

** (Η τύχη τις μέγιστες υποθέσεις πολλές φορές τις κρίνει έξω από κάθε λογικό κανόνα)

* Ήθος ανθρώπου δαίμων

** (Το ήθος είναι η τύχη των ανθρώπων)

* Θέλω τύχης σταλαγμόν ή φρενών πίθον [[Μένανδρος]] (Γνωμ.Μον.)

** (Προτιμότερη μια σταλαγματιά τύχης, παρά ένα πιθάρι μυαλά)

* Θεώ μάχεσθαι δεινόν εστι και τύχη [[Μένανδρος]] (Γνωμ.Μον.)

** (Επικίνδυνο πράγμα είναι να αντιμάχεται κανείς το θεό και την τύχη)

* Θεώ μάχεσθαι δεινόν εστι, και τύχη

* Κάλλιον τύχης σταλαγμόν ή φρενών πίθον [[Μένανδρος]]

* Μεγάλη ροπή, μάλλον δε (το) όλον η τύχη εστί προς άπαντα τα των ανθρώπων πράγματα [[Δημοσθένης]] (Επιστ.5)

** (Μεγάλη επιρροή έχει η τύχη, ή για να το πώ καλύτερα η τύχη σε όλα τα πράγματα των ανθρώπων ασκεί τη δύναμή της)

* Μηδενί συμφοράν ονειδίσης. Κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον [[Ισοκράτης]]

** (Να μην κοροϊδεύεις κανένα για την συμφορά του, γιατί η τύχη είναι κοινή και το μέλλον άγνωστο)

* Νεύει βίοτος, νεύει δε τύχα κατά πνεύμ’ ανέμων [[Ευριπίδης]] (Αποσπάσματα 153)

** (Κατρακυλάει η ζωή, κατρακυλάει η τύχη κατά το πού φυσάει ο αγέρας)

* Οίς μεν δίδωσιν, οίς δ’ αφαιρείται τύχη [[Μένανδρος]] (Γνωμ.Μον.)

** (Σ’ άλλους η τύχη δίνει κι απ’ άλλους αφαιρεί)

* Οιστέον την τύχην [[Ευριπίδης]]

* Όν η τύχη προπηλακίζει ούτος και παρά των πράων μάστιγας ευρίσκει [[Σωκράτης]]

* Ου τοις αθύμοις η τύχη ξυλλαμβάνει _

** (Δεν βοηθά η τύχη τους ολιγόψυχους)

* Ουδέν χρήμα μάτην γίνεται, αλλά πάντα εκ λόγου τε και υπ’ ανάγκης [[Λεύκιππος]] (σε Ντιλς ΙΙ σελ. 81)

** (Τίποτε δεν γίνεται στην τύχη, αλλά τα πάντα προέρχονται από κάποια αιτία και από κάποια ανάγκη)

* Παν δε αύ γινόμενον υπ’ αιτίου τινός εξ ανάγκης γίγνεσθαι [[Πλάτων]] (Τίμαιος 28 Α’)

* Πάντα τύχη και μοίρα ανδρί δίδωσι [[Αρχίλοχος]] (Αποσπ.8)

** (Όλα η τύχη και η μοίρα τα δίνει στους ανθρώπους)

* Πάσι εύ φρονούσι συμμαχεί τύχη [[Μένανδρος]] (Γνωμ.Μον.)

** (Όσοι έχουν μυαλό, τους βοηθά η τύχη)

* Πεπαιδευμένων εστί και σωφρόνων ανδρών προς τε τας δοδοκούσας ευτυχίας τον αυτόν είναι και προς τας ατυχίας γενναίως φυλάξαι το πρέπον [[Πλούταρχος]] (Ηθικά 103α)

** (Χαρακτηριστικό των μορφωμένων ανθρώπων και των γνωστικών είναι και μπροστά στην εύνοια της τύχης να είναι πάντα οι ίδιοι και μπροστά στη δυσμένειά της να κρατούν την αξιοπρέπεια και τη γενναιότητά τους)

* Ποιούνται τας επισκέψεις εκ των εν ταις ατυχίαις περιπετειών και των εν ταις επιτυχίαις κατορθωμάτων, μόνον νομίζοντες είναι ταύτην ανδρός τελείου βάσανον το τας ολοσχερείς μεταβολάς της τύχης μεγαλοψύχως δύνασθαι και γενναίως υποφέρειν τον αυτόν τρόπον [[Πολύβιος]] (VI κεφ.2)

** (Εξετάζουν τους χαρακτήρες από τις περιπέτειες στις ατυχίες κι από τα κατορθώματα στις επιτυχίες, γιατί νομίζουν ότι αυτή είναι η τέλεια εξέταση του χαρακτήρα ενός ολοκληρωμένου ανθρώπου, το εάν δηλαδή μπορεί αυτός ν’ αντιμετωπίζει με γενναιοψυχία και θάρρος τις εξουθενωτικές της τύχης μεταβολές)

* Πολλούς κακώς πράσσοντας ώρθωσε τύχη [[Μένανδρος]] (Γνωμ.Μον.)

** (Πολλούς που δυστυχούσαν τους ανάστησε η τύχη)

* Πότμος δε κρίνει συγγενής έργων περί πάντων [[Πίνδαρος]] (Νεμ.5,40)

** (Η σύμφυτη τύχη δίδει το κρίσιμο αποτέλεσμα σε όλα)

* Ρέγκχει παρούσης της τύχης τα πράγματα

* Στρέφει δε πάντα ταν βίω μικρά τύχη [[Μένανδρος]] (Γνωμ.Μον.)

** (Μια σταγόνα τύχης δίνει στροφή σε όλη τη ζωή ενός ανθρώπου)

* Στρέφει δε πάντα ταν’ βίω μικρά τύχη

* Συν Αθηνά και χείρα κίνει [[Αρχαίο ρητό]]

** (Μαζί με τη βοήθεια που ζητάς, κούνησε και τα χέρια σου)

* Τα θνητά πάντα μεταβολάς πολλάς έχει

* Τας δαιμόνων τύχας όστις φέρει κάλλιστ’ ανήρ ούτος σοφός

** (Όποιος υπομένει με τον καλύτερο τρόπο τις αλλαγές της τύχης είναι σοφός)

* Τας μεταβολάς της τύχης γενναίως επίστασο φέρειν [[Περίανδρος]]

** (Και τα καλά δεχούμενα και τα κακά δεχούμενα)

* Τας τύχας εκ των πόνων θηράν

** (Με τους κόπους να κυνηγάς την τύχη)

* Ταυτόματον ημών καλλίω βουλεύεται

* Της αναγκαίας τύχης ουκ έστιν ουδέν μείζον ανθρώποις κακόν [[Σοφοκλής]] (Αίας 485)

** (Δεν υπάρχει μεγαλύτερο κακό για τους ανθρώπους από την τύχη που τους επιβάλλει η ανάγκη)

* Τι δ’ αν φοβοίτ’ άνθρωπος, ώ τα της τύχης κρατεί, πρόνοια δ’ εστίν ουδενός σαφής [[Σοφοκλής]] (Οιδίπους Τύραννος 978)

** (Γιατί να φοβηθεί ο άνθρωπος, αφού η τυφλή τύχη εξουσιάζει όλα και πουθενά δεν βλέπεις καθαρά την πρόγνωση)

* Το της τύχης άστατον και αβέβαιον [[Πλούταρχος]] (Περί φιλίας)

** (Η τύχη είναι άστατη και καθόλου σίγουρη)

* Το της τύχης αφανές οι προβήσεται [[Ευριπίδης]] ή [[Πλούταρχος]] (Ηθικά 107c)

** (Ποτέ δεν είναι φανερό μέχρι πού θα φτάσει η τύχη)

* Τοις μεγάλοις ευτυχήμασι φθονείν πέφυκεν η τύχη [[Πλούταρχος]] (Ηθικά 105b)

** (Η τύχη συνηθίζει να φθονεί εκείνους που ευτυχούν πολύ)

* Τους δε αθέμιστα ευχομένους… εικός είναι παρά θεών ατυχείν [[Ξενοφών]] (Κύρ. Παιδ. Α’6,6)

** (Όσοι εύχονται να πετύχουν άνομα πράγματα, φυσικό είναι να σπρώχνονται από τους θεούς σ’ ατυχήματα)

* Τύχαι και ξυμφοραί παντοίως νομοθετούσι τα πάντα ημίν [[Πλάτων]] (Νόμοι 909)

** (Οι τύχες κι οι κάθε λογής περιστάσεις που μας χτυπούν με κάθε τρόπο ρυθμίζουν τα πάντα στη ζωή μας)

* Τύχη γαρ ορθοί και τύχη καταρρέπει τον ευτυχούντα τόν τε δυστυχούντ’ αεί [[Σοφοκλής]] (Αντιγόνη 1158)

** (Η τύχη –το πεπρωμένο- πάντοτε ανυψώνει και πάντοτε κατακρημνίζει και τον ευτυχούντα και τον δυστυχούντα)

* Τύχη μεγαλόδωρος, αλλ’ αβέβαιος, φύσις δε αυτάρκης. Διόπερ νικά το ήσσονι και βεβαίω το μείζον της ελπίδος [[Δημόκριτος]] / [[Στοβαίος]] (Ανθολ.)

** (Τύχη γενναιόδωρη, αλλ’ όχι σίγουρη, η φύση όμως είναι αυτοδύναμη. Γι’ αυτό νικάει με τη μικρότερη, αλλά ασφαλή δύναμή της την πιο μεγάλη ελπίδα)

* Τύχη τα θνητών πράγματ’ ουκ ευβουλία [[Μένανδρος]] (Γνων.Μον.) ή [[Πλούταρχος]] (Αθ.97)

** (Η τύχη κανονίζει τ’ ανθρώπινα κι όχι η ορθή σκέψη)

* Τύχην εύχεσθαι [[Κλεόβουλος]] (Συλλ. Δημ. Φαληρέως, Στοβ.Α’79)

** (Να προσεύχεσθε στην τύχη)

* Τύχην μη πίστευε [[Χίλων]]

** (Να μην εμπιστεύεσαι στην τύχη)

* Τύχην νόμιζε [[Περίανδρος]] (ή) [[Δημόκριτος]] (Ανθολ. Στοβαίου)

** (Να παραδέχεσαι την ύπαρξη της τύχης)

* Τύχην στέργε [[Στράβων]]

** (Να υπομένεις την τύχη)

* Χειμών μεταβάλλει ραδίως εις ευδίαν

* Χρεών εάν την τύχην [[Ευριπίδης]]

* Χρην τας τύχας μεν τας μάτην πλανωμένας μηδέν δύνασθαι, ταμφανή δ’ υψήλ’ άγειν [[Ευριπίδης]] (Αποσπ.1048)

** (Έπρεπε οι τύχες που άσκοπα φέρονται εδώ κι εκεί να μην έχουν καμιά ισχύ και τα φανερά να’χαν δύναμη)

 

* Η τύχη βοηθά τους τολμηρούς [Λατινική παροιμία]

=== Αρχαιοελληνικά γνωμικά σε μετάφραση ===

* Για τρία πράγματα ευχαριστώ την τύχη μου: πρώτα γιατί γεννήθηκα άνθρωπος και όχι θηρίο, δεύτερο γιατί γεννήθηκα άνδρας και τρίτο γιατί γεννήθηκα Έλληνας και όχι βάρβαρος [[Θαλής]]

* Δεν υπάρχει τίποτα τυχαίο. Όλα πηγάζουν από τον Θεό [[Πλάτων]]

* Δεν υπάρχει τρόπος να απαλλαγεί κανείς από το κακό που είναι γραμμένο να γίνει [[Αρχαίο ρητό]]

* Εκείνοι οι οποίοι τέρπονται με τα ατυχήματα των πλησίον τους, λησμονούν ότι τα της τύχης (:κακοτυχίας) είναι κοινά για όλους τους ανθρώπους [[Δημόκριτος]]

* Η μεν τύχη παραθέτει πολυτελή τράπεζα, η σωφροσύνη όμως παραθέτει τράπεζα αυτάρκη [[Δημόκριτος]]

* Η συμφορά δανείζεται το δριμύτερό της δηλητήριο από την ανυπομονησία [[Μένσιος]]

* Η τόλμη είναι η αρχή της πράξης, η τύχη όμως είναι η κυρία του τέλους [[Δημόκριτος]]

* Όλες οι ανθρώπινες πράξεις έχουν ως αίτιο ένα από τα εξής επτά: τύχη, φύση, παρόρμηση, συνήθεια, λογική, πάθος, πόθο [[Αριστοτέλης]]

* Οποιαδήποτε κι αν είναι η μοίρα σου, υπόμενέ την χωρίς αγανάκτηση [[Πυθαγόρας]]

* Όταν ζούμε αμέριμνα κι ευτυχισμένα, δεν επικαλούμαστε την τύχη. Όταν όμως μας βρουν βάσανα και στενοχώριες, τότε θεωρούμε σαν αιτία την τύχη [[Μένανδρος]]

* Στα ανθρώπινα πράγματα ο ρόλος της εύνοιας της τύχης έχει μέγιστη σημασία [[Δημοσθένης]]

* Αλλοίμονο σ’ εκείνον που αξίζει καλύτερη τύχη και περιμένει να τη λάβει από άνθρωπο, που δεν την αξίζει

* Αν ένας άνθρωπος κοιτάζει διαπεραστικά και προσεκτικά, θα δει την τύχη του. Γιατί μπορεί να είναι τυφλή η τύχη, αλλά δεν είναι αόρατη [[Φράνσις Μπέικον]] ή [[Βάκων]]

* Αν το πεπρωμένο, ο σκοπός της ζωής μας δεν έχει προσανατολιστεί από μια ανώτερη αξία, αν το τυχαίο είναι ο βασιλιάς του σύμπαντος, τότε σημαίνει πορεία στα σκοτάδια! [[Καμύ]]

* Αναμφίβολα, τύχη δεν είναι ηθική

* Μην περιμένεις το πλοίο της τύχης σου. Κολύμπησε προς αυτό

* Μια λίτρα θάρρους αξίζει πολλές φορές όσο ένας τόνος τύχης

* Μοναχοί μας δημιουργούμε την τύχη μας και την ονομάζουμε μοίρα [[Ντίκενς]]

* Μπορώ να αποδείξω το Θεό στατιστικά. Ας πάρουμε το ανθρώπινο σώμα… Η πιθανότητα να γίνουν όλες αυτές οι λειτουργίες του ατόμου στην τύχη, είναι στατιστικά μηδενική [[Τζώρτζ Γκάλοπ]]

* Όποιος είναι τυχερός, κουβαλάει μαζί του το μαγνήτη της προετοιμασίας [[William Ward]]

* Όσα προτερήματα και αν έχεις από τη φύση, αν δεν βοηθήσει και η τύχη, δεν γίνεσαι ήρωας [[Λα Ροσφουκώ]]

* Όταν λέμε ότι ένα γεγονός οφείλεται στην τύχη, δεν λέμε τίποτε περισσότερο παρά ότι η αιτία μας ήταν άγνωστη και όχι, καθώς μερικοί νομίζουν, ότι η τύχη αυτή καθεαυτή είναι η αιτία των πραγμάτων [[Μπακ]] ή [[Μπαχ]]

* Όταν παρουσιαστεί η ευκαιρία, να είσαι έτοιμος… Τύχη είναι η στιγμή όπου η προετοιμασία συναντάει την ευκαιρία [[Roy D. Chapin]]

* Άλλοι κλαίνε κι άλλοι γελούν

* Άλλοι πέφτουν κι άλλοι σηκώνονται

* Άλλοι σκάφτουν και τρυγούν κι άλλοι πίνουν και μεθούν

* Άλλοι φταίνε κι άλλοι πεθαίνουν

* Απέκτησε σιτάρι και δεν έχει πού να το βάλει

* Από τα σπάργανα ορφανή κι από στεφάνι χήρα

* Αυτού που τρέχουν τ’ άλογα, τρέχουν και τα γαϊδούρια

* Βρήκε στρωμένο τραπέζι

* Βρήκε του πουλιού το γάλα

* Γιάννης κερνά, Γιάννης πίνει

* Δεν έχει στον ήλιο μοίρα

* Εδώ σε θέλω κάβουρα, πώς τα πηδάς τα κάρβουνα

* Εδώ σε θέλω κάβουρα να περπατάς στα κάρβουνα

* Η τύχη και το γυαλί δεν κρατάει πολύ

* Η τύχη πολύ συχνά δίνει καρύδια σ’ αυτούς που δεν έχουν πια δόντια

* Ήτανε η τύχη του μες στο κούφιο το καρύδι

* Και στην θάλασσα άμμο δε βρίσκεις

* Καινούργια μέρα, καινούργια τύχη

* Κάλλιο λίγο ριζικό, παρά περίσσια γνώση

* Καλό το σπίτι, μα στραβό το τζάκι

* Μην τηράς τα στραβά μου πόδια, αλλά την τύχη μου την ίσια

* Μια ζέστη, μια κρύο

* Ό,τι βρέξει, ας κατεβάσει

* Οι ακαμάτρες κι οι τρελές, έχουν τις τύχες τις καλές

* Όποιος δε γελάει το πρωί, ούτε το μεσημέρι γελάει

* Όποιος έχει τύχη, γεννάνε και τα κοκόρια του

* Δέσε το χέρι σου και θα ακούσεις χίλιες γνώμες

* Όταν η τύχη δεν βοηθά, η γνώση δεν αξίζει

* Όταν πέσει το δέντρο, καθένας το κλαρίζει

* Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξηλεύεται

* Τον ατυχή και πρόβατον δάκνει [Βυζαντινή παροιμία]