Κυπριακές παροιμίες: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
διόρθωση ορθογραφικών - υπάρχουν και άλλα που εκκρεμούν
Γραμμή 6:
 
 
* "ΑθκιασεροςΑδκειασερός παπάς, θάφκειθάβκει τζαι τους ζωντανούς"( οποίοςόποιος δεν έχει δουλειά να κάνει, κάνει αχρείαστα πράγματα που δεν ειναί ώρα τους.)
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Παπάς χωρίς δουλειά θάβει και ζωντανούς"
* "Άθρωπος αθρώπου μοιάζει"
 
* "Άλλα ' τ' αμμάδκιααμμάθκια του λαού τζι άλλα του κουκουφκιάουκουκουβκιάου, τζιαιτζαι άλλα ενέν' του αλουπού που κάμνει πάου πάου"
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Άλλα, (διαφορετικά) είναι τα μάτια του λαγού, άλλα της κουκουβάγιας και άλλα της αλεπούς που (όταν "κλαίει") κάνει πάου πάου".
 
Γραμμή 18:
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς"
 
* "Άμαν εν πάει ο Μωάμεθ είςεις το βουνό, πάει το βουνόβουνόν εις τον Μωάμεθ."
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Όταν δεν πάει ο Μωάμεθ στο βουνό, πάει το βουνό στο Μωάμεθ."
* "Αν ενέν' μηλιά ενναεν να ανθίσει"
*"Αν ήταν η αζούλα πούζα, ήθενέθεν να πουζιάσει ούλος ο κόσμος"
 
* "Αν κάμει ο Μάρτης δκυοδκυό νερά τζαι ο Απρίλης άλλον ένανεν να'ν χαρά σε τζίντοντζείντον γεωργόν πόσχειπό 'σιει πολλά σπαρμένα
*"΄Ακουε μεγάλομεγάλον αμπέλιαμπέλιν τζαι πέρνεπαίρνε μιτσίμιτσίν καλάθι.
**Μετάφραση στη Δημοτική: "΄Ακουγε για μεγάλο αμπέλι αλλά πάρε μαζί σου μικρό καλάθι"
*"Άκουε πολλά τζαι πίστεφκεπίστευκε λίαλλία"
*"Αλλα λογιαλόγια θκιεθκειέ παπαπαπά" (οτανόταν απαντααπαντά ο αλλοςάλλος κατικάτι ασχετοάσχετο αποαπό αυτοαυτό που το λες){Άλλο ρωτάς και άλλο σου απαντά)
*"ΆλλοΆλλον μας εδείξαν τζ΄τζι άλλοάλλον μας εμπείξανεμπήξαν" (άλλο είδαμε και άλλο πήραμε.)
*"Αλλού σε τρώει τζαι αλλού κνήθεσαι"
*"Αλλού σπέρνουν τους δαμέδαμαί γιωρκούν τους"
*"Άμαν επειράξαν την κοτζιάκαρη έβαλε ρομανίσι μετά"
*"ΑνάγιωςΑνάγυιωσ' τον κολλιό να σου φκάλειβκάλει τατ' μάθκιααμμάθκια σου" (μεγάλωσε το παιδί σου και μετά να σου προκαλεί προβλήματα)
*"Αντί να τρίζει η άμαξα τρίζει ο αμαξηλάτης"
 
* "Απο' 'ν αππέξω του χορού, πολλά τραούθκιατραούδκια ξέρει."(οποίος δεν ζει της συγκεκριμένες καταστάσεις δεν ξέρει πωςπώς εινεείναι, απλά λέει λόγια του αέρα.)
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Όποιος έιν' έξω απ' το χορό ξέρει πολλά τραγούδια."
 
* "Απο'Από 'ν ακούει, τερκάζειταιρκάζει" (όποιος δεν έχει ακούσει ολόκληρη την κουβέντα βγάζει λάθος συμπέρασμα)
 
* "Απο'Από 'ν ακούει του γονιού , παραγωνιάς τζιμάτετζοιμάται."(οποιος δεν ακούει την γνώμη των γονιών του αναλαμβάνει την ευθύνη τοντων λάθοςλάνθασμένων αποφάσεωναποφάσεών του)
** Μετάφραση στη Δημοτική: "οταν δεν ακούς τούς γονείς , κοιμάσαι παράμερα."
 
* "Aπο'Aπό 'ν αντρέπεται, ο κόσμος ενέν' δικός του" (οποίος δεν ντρέπεται νομίζει ότι έχει δικαίωμα να κάνει ότι θέλει)
* "Απο'Από 'ν εμίλησεν επέθανε"
 
* "Απο'Από'θέλει να πάειπά' στον μύλον, 5 μέρες κοσσινίζει."(οποίος δεν θέλει να κάνει κάτι γιατι βαριέται το πέρνειπαίρνει παραπέρα.πασπατουρευκει)
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Όποιος δεν θέλει να πάει στον μύλο, κοσκινίζει για 5 μέρες."
 
* "Απο'Από 'ν φορτώνει πόσσω῾π' όσσω σου, τάνα του να φορτώσει" (οποίος δεν κάνει ζημιά σε σένα να μην σε νοιάζει τι κάνει.)
* "Απο'Από 'ν μπορεί να δέρει το γάρο, δέρνει τοτον σαμάν (Δηλ. κάποιος που δεν μπορεί να κάνει η να πει κάτι σ' εκείνον που του έφτεξε, τα βάζει με άλλον)"
 
* "Απο'Από 'ν σε ξέρει, ακριβά σε γοράζει" (οποίος δεν σε ξέρει νομίζει πως είστε καλώςκαλός.)
*"Απο'Από 'ν φορτώνει έσσω σου, τάνα του να φορτώσει"
*"Απο'Από 'σιει μούγια, μουγιάζεται."
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Κάποιος προσπαθεί να διώξει την μύγα μόνο αν αυτή κάθεται επάνω του." ή "όποιος έχει τη μύγα, μιγιάζεταιμυγιάζεται"
 
* "Απο'Από 'σιει πούζαν τζιαιτζαι παιδίν στοστον γάμον τιτί γυρεφκειγυρεύκει"
 
* "ΑπούΆπου σοθκιάζεισοδκιάζει τριάντα θκυόδκυό τζαι ξοθκιάζειξοδκιάζει τράντα ενέν' νοικοτζύρης πάντα. ΑπουΆπου ξοθκιάζειξοδκιάζει τριάντα θκυόδκυό αλλά σοθκιάζεισοδκιάζει τράντα, στη φυλακή τον παίρνουσι τζαι εν του διούνδκιούν αμάντα"(οποίος ξοδεύει περισσότερα απο όσα πέρνει θα έχει πρόβλημα)
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Οποιος έχει έσοδα τριαντα δύο και έξοδα τριάντα είναι πάντα νοικοκύρης, όποιος όμως ξοδεύει τριάντα δύο και έχει έσοδα τριάντα τον παίρνουν στην φυλακή και δεν τον λυπούνται."
 
* "ΑπουΆπου πονεί πάει στον γιατρόν τζιαιτζαι απούάπου διψά πάει στην βρύσινβρύσην."
** Αυτός που έχει το πρόβλημα πρέπει να ψάξει για την λύση
 
* "Από 'σιει γείτον έσιει όσσιον τζι από 'σιει όσσιον τζοιμάται"
* "Από΄ σσιει γειτον εσσειει όσιον τζια΄αποσιει όσιον τζιμάτε"
** δηλαδη οποιος εχει γειτονα θα τον βοηθίσει στις δυσκολες στιγμες
 
* "Από΄Από σσιει'σιει πούζαν τζαι παιδί στο γάμο τι γυρέφκειγυρεύκει"
*"Απ΄όνΑπό έχει'ν έσιει νούν έσχειέσιει πόθκιαπόδκια"(οποίος δεν σκέφτεται κάνει λάθη.)
 
* "Από το ρίφιν ρίφι, τζιαιτζαι γερόκλιαρον αρνί"¨
*"Απού Γερόκλιαρο αρνί τζιαι κοκκορίφι ρίφι"
**Αυτή η παροιμία θέλει να πει, για καλά γερά και υγειέςυγιή ερίφια , ο επιβήτορας αρσενικός πρέπει να είναι νεαρό ερίφι, ενώ αντιθέτως στα πρόβατα ο επιβήτορας αρσενικός πρέπει να είναι μεγάλης ηλικίας.
 
* "Απ' αγκάθιν φκαίνειβκαίνει ρόδον"
*"ΑσχιμοφόρεΑσσημοφόρε τζαι μεν ριάς" {παρά να κρυώνεις καλύτερα να φοράς ότι να ναι}
 
==Β==
* "Βουνό με βουνό εν σμίει"
* "Βούρα θκιέθκειέ τζιαιτζαι φτάννω σε"
 
== Γ ==
 
* Γάδαρον κάμειςκάμνεις γάδαρον μεγαλώνεις
 
==Δ==
* "Δώστου Δώσ'του πελλού λουκάνικον, να σου πει εν"έν' ζαβόν" "
* "Δωστου πελλουΔώσ'του αγγουριπελλού αγγούριν να σου πει εν"έν' ζαβόν" ζαβον"
* "Δώκε σιινίνσσοινίν του χωρκάτη, να μπει με τες ποΐνες μεσ'τομες στο κρεβάτι" (όταν δώσεις πολύ ελευθερία σε κάποιον, αυτός θα την χρησιμοποιήσει για το δικό του συμφέρον)
* "Δείξε μου τοτον φίλοφίλον σου να σου πω ποιοςποιός είσαι"
 
* "Εγιώ στραώνω τζαι πουλώ τζαιτζι εσύ άμπλεπε τζαι γόραζε"
* "Είπαν τον πελλόν, τζαιτζι επέλλανεν"
* "Έλα παππού να σου δείξω τ' αμπέλια σου."
* "ΕνΈν' της παπαθκιάςπαπαδκιάς τα ξύλα"
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Τα ξύλα ανήκουν στην παπαδιά (και έτσι τα προσέχει περισσότερο)"
* "Έναν Όϊ αξίζει έναν ανόιν τζαι έναν κατόιν"
* "Ένας παπάς δκυό εκκλησιές, της μιας γελά της"
** "Ένας παπάς δυό εκκλησιές, τη μια την αφήνει αλειτούργητηαλειτούρκητη"
**Λέγεται ότι κάποιος κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα και σίγουρα αφήνει κάτι πίσω
*"Εν τζαιντζι έν' φά' τζαι κνήστουκνίστου ενέν' φά' τζαι ποταβρίστουποταυρίστου"
 
* "ΈπαρτονΈπαρ' τον εις τον γάμο σου να σου πείπει τζαι του χρόνου"
* "ΕτσύλησενΕτζύλησεν ο τέντζερης, τζαι ήβρενηύρεν το καπάτζινκαππάτζιν"
* "ΕτσύλισενΕτζύλισεν το στούππωμαστούππωμαν τζαι ήβρενηύρεν την μαείρισσαν"
* "Επήεν ο φτωχός να αρμαστεί τζαιτζι μίτσιανεεμίτσιανεν η νύχτα"
* "Εσυνάφερες τον ξένον φερ' τζιαιτζαι την τσαέρατσαέραν του"
* "ΈφκαλενΈβκαλεν η γλώσσα μου μαλλιά"
* "ΕφκήκενΕβκήκεν κούππα άπαννη"
* "Εδώκαν μου αυκό τζιαιτζι ζητούνεζήτουν την όρνιθα"
* "ΕνΈν' ο νούς σου τζιαιτζι έν' μια λίρα τζιαι γυρίζει βύρρα βύρρα"
 
== Ε ==
 
* "Εσηκωστήκαν τα πόθκιαπόδκια να φατσίσουν πάστηπάς στην κκελέ"
 
==Ζ==
* "Ζήσε Μάη μου να φάειςφας τριφύλλι"
 
== Η ==
 
* "H αντροπή εν πουκα' στο πάπλωμα"
*" Η απάντηση του πελλού ενέν' η σιωπή"
*"Η γλώσσα κόκκαλα δεν έσσιειέσιει τζιαιτζαι κόκκαλα τσακκίζει"
*"Η καθαριότητα ενέν' μισή αρκογκιάαρκοντιά"
*"Η μάνα ενέν' μανναμάννα"
** Δηλαδή: Η μητερα ειναι σαν δώρο απο τον Θεό
 
* "Η νύφη αντα να γεννηθεί της πεθεράς ημοιάζει"
*"Η πολλή η καλοσύνη εν γαιδουροσλθνηγαϊδουροσίνη"
*"'ΗβρεςΗύρες το σύκοσύκον σήκωστοσήκωσ' το πριν το σηκώσεισηκώσουν άλλοςάλλοι."
*"'ΗβρεςΗύρες φαίφαΐ, φάε, ήβρεςηύρες ξύλο, φύε"
 
==Θ==
 
* "Θέλει βούνβουν τζαι γάρον"
 
Τα παλιά χρόνια στα προικοσύμφωνα ο γαμπρός ζητούσε γαιδούρι, μερικοί ζητούσαν και βόδι το οποίο είχε μεγάλη χρηματική αξία.
 
*"Θέλει την πίττα σωστή τζαι τον σιύλλονσσιύλλον χορτάτον"
 
Μεταφραση: θελει και την πιτα ολοκληρη και τον σκυλο χορτατο
* "Θώρε την κρυάδα τζιαιτζαι μοίραζε το πάπλωμαν"
 
Μεταφραση: διαμοίρασε τη βοήθεια ανάλογα με τη δυσκολία
Γραμμή 153:
==Κ==
 
* "Καλός καλός ο σιοίρος μας, μα εφκέινέβκην χαλαζιάρης"
* "Καλά κρασιά"
* "Κάτσε την μμάππαμάππα χαμαί."
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Άφησε την μπάλα κάτω." (Δηλ. Μην κάνεις τον έξυπνο)
* "Καμήλα κλάννει στο Πεντάκωμον"
* "Καλημέρα καμηλάρη, καμηλάρη καλημέρα"
* "Κάλλιον πέντε τζιαιτζαι στο σιέρηνσιέριν παρά δέκα τζιαιτζαι καρτέριν"
* "Κάμε το καλό τζιαιτζαι ρίψετορίψε το στο γυαλό"
* "Κάμνεις τον ψύλλον κάμηλον"
* "Κατά που σου κάμνουν κάμνε τζιαιτζαι κατζία μεν κρατάς"
* "Κοφτά τζαι Τρικωμίτικα"
* "Κουτσιά τζαι κολοκάσι έναέναν τόποτόπον ενναεν να πάσιν"
 
==Λ==
 
* Λείπει ο Μάρτης 'που τη Σαρακοστή;
* Λείψε 'που το ψυσικό να μεν σεσ' βρειεύρει το κρίμα
 
==Μ==
 
* "Μάρτης Γδάρτηςγδάρτης τζαι Παλλουκοκάφτηςκακός παλλουκοκάφτης"
* Τον Μάρτη ξύλα φύλαε μεν κάψεις τα παλλούτζια
** Δηλαδή το Μάρτη κάποιες φορές έχει τόσο κρύο που θα χρειαστείς ξύλα για να κάψεις. Αν δεν έχεις φροντίσει να έχεις κρατήσει ξύλα τότε θα αναγκαστείς να κάψεις τα παλούκια.
* "Μάθε τέχνη τζαι κρέμαστινκρέμασ' την εις το παλούτζιπαλλούτζι"
* "Μεγάλον βούκκον φάε, μεγάλον λόον μεν πεις"
** Μετάφραση στη Δημοτική: Μεγάλη μπουκιά φάε, μεγάλη κουβέντα μην πεις
* "Με τον συγγενή σου φάε πιε τζιαιτζαι αλίσβερίσιιαλισβερίσσιν μεν κάμεις"
** Με τους συγγενείς σου να τρως και να πίνεις αλλά ποτέ μ' αυτούς εμπορικές πράξεις να μην κάνεις.
* Με ξένον κώλο κλάννω τζι εγιώ...
** Δηλαδή, με ξένα μέσα, με ξένες πλάτες, καυχιέμαι, κάνω του κεφαλιού μου...
* "Με συγγενή σου φάε πιε, τζι’αλίσβερίσιατζι αλισβερίσια μεν κάμεις"
* "Μια παδκιάπαθκιά του γέρου αξίζει σίλιεςσσίλιες του παιδκιού"
* "Μεν σούζεις τα πόθκιαπόδκια σου πριχού καβαλιτζέψειςκαβαλλιτζέψεις"
 
==Ν==
* "Να σου δώσει η μούλα η γεραφώνα"
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Να πάρεις από το μουλάρι που εγκυμονεί (Δηλαδή δεν θα πάρεις, αφού ως γνωστό το μουλάρι, που είναι διασταύρωση γαιδάρου καί αλόγου δεν μπορεί να αναπαράγει"
* "Να ππέσει τάφκοντ' αυκόν 'που τον κώλον της εν θα σπάσει.
** Μετάφραση: Αν πέσει τ΄ αβγό απ΄ τον κώλο της δεν θα σπάσει. Λέγεται για τις πολύ κοντές γυναίκες.
* "Να ποταβρίζεσαιποταυρίζεσαι ώσπου φτάνει το σιέριν σου"
 
==Ξ==
Γραμμή 199:
 
==Ο==
* "Ο άδρωποςάθρωπος ο γυναξιής τρώει πάντα της κκελλές του"
*"Ο βούςβους επέθανε η φουμουσιαρκά εχάλασε"
*"Ο γάρος ο [[Τεμπελιά|οκνιάρης]] ενέν' τζαι βαρυγομαρκάρης."
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Ο γάιδαρος ο τεμπέλης πάντοτε βαρυφορτώνεται."
* "Ο Θεός αγαπά τον κλέφτη αλλά αγαπά τζιαιτζαι τον νοικοτζύρη."
* "Ο κάττος τζι αν εγέρασεν τα νύσια που 'σιεν έσιει."
** Μετάφραση στη Δημοτική: "Ο γάτος, έστω κι αν έχει γεράσει, έχει τα ίδια νύχια όπως πριν."
*"Ο κάττος τζι' ο καλόηρος το ψάριν αγαπούν το"
*"Ο κλέφτης τζιαιτζαι ο ψέφτης τον πρώτο γρόνο σιαίρουνται"
*"Ο κώλος ο τίτσιρος/αναβράκωτος είδεν το βρατζίν τζ’τζι εσιέστινεσιέστην"
*"Ο νούρος του σιύλλουσσιύλλου εν ισσιώννει"
*"Ο ξένος τζι' ο στραβός ενέν' έναν"
*"Ο πελλός θέλλει τον αντίπελλοαντίπελλόν του"
*"Ο ψηλός τρώει τα σύκα τζαι ο κοντός συκόφυλλα"
* "Ούλοι λέσιν τζαι πολέσιν῾πολέσιν, τζι ο πελλός τζι που πονεί"
* "Όμορφον μωρό στη σούσαν άνοστον στη γειτονιάν"
* "Όπως έστρωσες να τζοιμηθείς"
*"Όποιος θέλει τα πολλά, χάνει τζαι τα λίαλλία"
* "Όποιος φατσίσει στο ανώβλιν θωρεί τζαι το κατώβλιν"
* "Όποιος φκιάζεταιβκιάζεται σκοντάφκεισκονταύκει"
* "Όπου λαλούν πολλοί πετεινοί, αρκεί να ξημερώσει"
* "Όπου φτωχός τζ'τζι η μοίρα του"
*"Ό,τι θθυμάσαι, σιαίρεσαι"
*"Ότι αθυμάσε, χέρεσε"
* "ΌτιΌ,τι χορεύκω παίζε μου"
 
==Π==
* "Παπάς που λειτουρκείλουτουρκά δκυό εκκλησιές, της μιας γελά της"
** Ένας παπάς δυό εκκλησιές, τη μια την αφήνει αλειτούργητη: Λέγεται ότι κάποιος κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα και σίγουρα αφήνει κάτι πίσω
* "Παίζει τον πελλόν για να φκειβκει σκάρτος"
*"Παίζε του γάρου λύρα να χορεύκει βύρα βύρα."
* "Παρα να συντηχάνειςσυντυχάννεις καλύττερακαλλύττερα να κλάνειςκλάννεις"
* "Παφίτην αναγιώνειςαναγυιώνεις, χρυσάφιν νεκατώνεις"
**Όταν μεγαλώνεις ή γνωρίσεις Παφίτη (άνθρωπο με καταγωγή την περιοχή Πάφου της Κύπρου), είναι τόσο καλός ανθρωπος - πολύτιμος όπως το χρυσάφι.
* "Παφίτην αναγιώνειςαναγυιώνεις , σκατζόσσυρονκατσόσιοιρον μερώνεις"
**Μην προσπαθείς να εκπαιδεύσεις Παφίτη (άνθρωπο καταγόμενο από την περιοχή Πάφου της Κύπρου), είναι ανώφελο και ακατόρθωτο όπως να εκπαιδεύεις σκάντζόχοιρο.
* "Πέντε μίλια, δώδεκαδέκα ώρες"
*"Πε, πε, εν να το πει τζι ο κώλος του"
* "Πέρα βρέχχειβρέσιει, στην Καραμανιά χχιονίζεισιονίζει"
** Μετάφραση στην Δημοτική: όταν κάποιος δεν καταλαμβένεικαταλαβαίνει τι του λέμε
* "Πεσς ταμπούρα τόρτ οκκά" (τουρκ. beş tambura dört okka) Πέντε πεπόνια τέσσερεις οκάδες.
* "Πέψε τον πελλόν τζαι λάμνε ταπισόν του"
** Μετάφραση στην Δημοτική: μην έχεις εμπιστοσύνη σε ένα τρελό
* "ΠιάσεΠκιάσε τον έναν τζαι φάκκα τον πας στον άλλον." Κανένας απο τους δυό δεν είναι καλύτερος απο τον άλλο, και οι δύο είναι του βλάκες.
*"Ππέφτουν τα ποξαμάθκια τζει που 'ν έσιει δόντια"
* "Πόθεν είσαι θκειέ; Κουτσιά εμαείρεψα"
** Όταν ρωτάς κάτι κάποιον και παίρνεις άσχετη απάντηση
*"ΠουΠού σου νέφκωνεύκω, πουπού παεις"
* "Που῾Που στύλλοστύλλον, στύλλοστύλλον άνεση"
*"Πουλάς αέρα τζαι πιάνειςπκιάνεις ριάλια"
*"Πουμπουρίζει γέρο, αστράφτει κοτζιάκαρη"
*"Πρέπει να το 'σιει η κούτρα σου να κατεβάζει φτείρες"