Ελληνικές παροιμίες για τους μήνες
Ιανουάριος
επεξεργασία- Αδελφέ Μιχάλη, τώρα τον Γενάρη, οι δύο ένας γίνονται και ο μοναχός κουβάρι.
- Αρχιμηνιά, καλή χρονιά, με σύγκρυα και παγωνιά.
- Άσπρος Γενάρης, νηστικός ο μεροκαματιάρης.
- Βαρύ το καλοκαίρι βαρύς και ο Γεναροχειμώνας.
- Βροχερός Γενάρης, Αύγουστος νοικοκύρης.
- Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.
- Γενάρη διαβολόμηνα ποτέ σου μην ξανάρθεις.
- Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.
- Γενάρη καλαντάρη τα κορίτσια σου που τα ‘χεις στα θολόστακτα κρυμμένα.
- Γενάρη μήνα κλάδευε και λίσγο μη γυρεύεις.
- Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην κοιτάζεις.
- Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζει.
- Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι.
- Γενάρη, μήνα του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.
- Που να σου να Γενάρη καλέ και ξακουστιάρη
- Γενάρης στεγνός κι ο κόπος σου διπλός.
- Γενάρης στεγνός, νοικοκύρης πλούσιος.
- Γενάρης χωρίς χιόνι, κακό μαντάτο.
- Γεναριάτικο πουλί Αυγουστιάτικο αυγό.
- Γεναριάτικο φεγγάρι με τ' Άη Γιαννιού τη χάρη.
- Γεναριάτικο φεγγάρι, ήλιος ημέρας μοιάζει.
- Δέκα μέρες του Γεναράκη, ίσον μικρό καλοκαιράκι.
- Εγέλασεν ο Γενάρης.
- Έκαμε κι ο Γενάρης ήλιο.
- Κάλλιο να 'δω σκυλί λυσσασμένο παρά ζεστό ήλιο τον Γενάρη.
- Κλάδεμα του Γενάρη κάθε μάτι και βλαστάρι.
- Κότα πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη.
- Κότα τον Γενάρη, κέφαλο τον Αλωνάρη.
- Κότα, χήνα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
- Κόψε ξύλα τον Γενάρη μην κάψεις τα παλούκια.
- Κόψε ξύλο τον Γενάρη και μην καρτερείς φεγγάρι.
- Μα 'μουν γάτος τον Γενάρη κι ας μην είχα άλλη χάρη.
- Μωρή πουτάνα αμυγδαλιά π' ανοίγεις τον Γενάρη δεν καρτερείς την Άνοιξη ν' ανοίξουμ' όλοι αντάμα.
- Ο Γενάρης δε γεννά μήτε αβγά μήτε πουλιά, μόνο κρύο και νερά.
- Ο Γενάρης κι αν γεννά, του Καλοκαιριού μηνά.
- Ο Γενάρης κι αν γεννάται του καλοκαιριού θυμάται. (Αλκυονίδες ημέρες)
- Ο λαγός και το περδίκι κι ο κακός ο νοικοκύρης το Γενάρη χαίρονται.
- Οι γεναριότικες νύχτες, για να περάσουν θέλουν συντροφιά και κουβέντα.
- Όποιος θε να βαμπακώσει, τον Γενάρη θε ν' οργώσει.
- Όποιος θέλει να βαμβακώσει, τον Γενάρη ας οργώσει.
- Όποιος σπέρνει το Γενάρη, παίρνει την ανεμοζάλη.
- Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.
- Σ' όσους μήνες έχουν «ρο», μπάνιο με ζεστό νερό.
- Τ' Αλωναριού τα μεσημέρια , και του Γεναριού οι νύχτες.
- Τ' Αυγούστου και του Γεναριού, τα δυο χρυσά φεγγάρια.
- Το Γενάρη κόβε ξύλα και φεγγάρι μην κοιτάζεις.
- Το Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει.
- Το Γεναριάτικο φεγγάρι είναι για κλάδο.
- Το χιόνι του Γενάρη κοπριά, του Μάρτη φωτιά.
- Τον Γενάρη κλάδευε και τον Φλεβάρη απόσκαφτε.
- Τον κακό Γενάρη το κασόνι έχει τη χάρη.
- Του Αυγούστου και του Γεναριού το φεγγάρι φωτάει σαν ημέρα.
- Του Γενάρη οι ξαστεριές του Αυγούστου οι συννεφιές το ίδιο πράμα είναι.
- Του Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει.
- Του Γενάρη το φεγγάρι ήλιος της ημέρας μοιάζει.
- Του Γενάρη το φεγγάρι λάμπει σαν μαργαριτάρι.
- Του Γενάρη το φεγγάρι παρά λίγο μέρας μοιάζει.
- Του Γενάρη το φεγγάρι παρά ώρα να 'ναι μέρα.
- Του Γενάρη το φεγγάρι την ημέρα σιγοντάρει.
- Του Γενάρη το φεγγάρι, πάρα λίγο να 'ναι μέρα.
- Του Γεναριού η καλοκαιριά όλα τα δέντρα τα γελά.
- Του Γεναριού το φεγγάρι είναι σαν του Αλωνάρη.
- Τυρί μαλλί τον Αύγουστο κι αγγούρια τον Γενάρη.
- Τώρα το μεσοχείμωνο ζητάει κι η γριά ξυλάγγουρα.
- Φάε βετούλι τον Γενάρη και γίδα τον Αλωνάρη.
- Χαρά στα Φώτα τα στεγνά και τη Λαμπρή βρεμένη.
- Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χαρές θα 'ν' τον Αλωνάρη.
- Χιόνια του Γενάρη, χαρές του Αλωνάρη.
- Χιονίζει ο Γενάρης, ξεψυχάει ο γαϊδουριάρης.
- Χιόνισ' έβρεξ' ο Γενάρης, όλοι οι μύλοι μας θ' αλέθουν.
- Χιόνισε έβρεξε ο Γενάρης, ούλοι οι μύλοι αλέθουν.
- Χορεύει σαν Γεναριάτικος διάβολος και σαν Αυγουστιάτικος τρίβολος.
Φεβρουάριος
επεξεργασία- Άγιε Πολύκαρπε βόηθα το σπόρο να φυτρώσει και να πολυκαρπίσει.
- Άμα αγκιάξει ο Κουτσοφλέβαρος το πόδι του, θα μας χώσει στα χιόνια.
- Αν δεν βγει ο Φλεβάρης δεν μπαίνει ο Μάρτης.
- Αν της Υπαπαντής δεν φανεί ο ήλιος, θα βρέχει 40 ημέρες. Αν φανεί θα έρθει καλή χρονιά.
- Άσπρος Φλεβάρης, χαρούμενος ο χωραφιάρης.
- Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.
- Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.
- Γενάρης με τα κρούσταλλα, Φλεβάρης με τα χιόνια.
- Γεναριάτικο αρνί και Φλεβαριάτικο κατσίκι.
- Ζεστός Φλεβάρης, το Πάσχα κρύο.
- Η Παπαντή διώχνει τις γιορτές με τ' αντί.
- Θύμωσε ο Φλεβαράκης, πλάκωσε ο χιονάκης.
- Κάλλιο Μάρτης με παλούκια παρά Φλεβάρης με μπουμπούκια.
- Καλοκαιριά της Υπαπαντής, Μαρτιάτικος Χειμώνας.
- Κύριε ελέησον, Φλεβάρη, και στο χάλκωμα με βάνεις [δηλ. από το κρύο μπαίνω να ζεσταθώ μέσα στο καζάνι]
- Ο μήνας Φλεβάρης ή τις φλέβες (του νερού) ανοίγει ή τις φλέβες κλείνει.
- Ο Φλεβάρης αν θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
- Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει του Καλοκαιριού μυρίζει κι αν τις φλέβες του ανοίξει, θε να κάψει να φλογίσει.
- Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει του Καλοκαιριού μυρίζει, κι αν αλήθεια φλογίσει πόσους σκύλους θα ψοφήσει.
- Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει, πάλι ή άνοιξη μυρίζει μα κι αν τύχη να θυμώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.
- Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει κι άμα πει και θυμώσει μέσ' τα χιόνια θα μας χώσει.
- Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει, μ' αν τις φλέβες του ανοίξει ξεροπήγαδα γιομίζει.
- Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει.
- Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει, μα κι αν δώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
- Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, πάλι άνοιξη θ' ανθίσει. Μα αν κάμει και πεισμώσει, μες τα χιόνια θα μας χώσει.
- Ο Φλεβάρης κι αν χιονίσει, πάλι άνοιξη θ' ανθίσει.
- Ο Φλεβάρης φλέβες ανοίγει και πόρτες σφαλάει.
- Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό.
- Ό,τι έφτιασε ο Φλεβάρης έχει ο Αλωνάρης.
- Ό,τι ημέρα κάμει της Παπαντής, θα την κάνει σαράντα μέρες.
- Παπαντή καλοβρεμμένη, η κοφίνα γεμισμένη.
- Παπαντούλα βροχερή και τ' αλώνια σαν σωροί».
- Παπαντούλα χιονισμένη, και τ' αμπάρια γιομισμένα.
- Σου 'πανε Φλεβάρη βρέξε και λησμόνησες να πάψεις.
- Στα μαλακά Φλεβάρη μου και έχει ο Θεός.
- Στις δέκα εφτά του Φλεβάρη θα ζεσταθεί το νύχι του βοδιού [δηλ. αρχίζει να ζεσταίνει ο καιρός]
- Στις δεκαπέντ' από Φλεβάρη βαρεί το άλογο ποδάρι.
- Τα γέρικα γαϊδούρια Φλεβάρη ψοφάνε.
- Τα έκανε ο Φλεβάρης κι έσκασε ο Μάρτης.
- Τα χιόνια του Φλεβάρη, βγάζουν τον Μάρτη παλικάρι.
- Τα χρέη του Φλεβάρη, ο Μάρτης τα πλερώνει.
- Την Τυρινή και των Βαγιών μπαίνει ο διάβολος στο γιαλό.
- Της Κρεατινής τα κομμάτια τα τρώει η Τυρινή και της Τυρινής τα σκυλιά.
- Το Φλεβάρη μη φυτέψεις, ούτε να στεφανωθείς, Τρίτη μέρα μη δουλέψεις, Σάββατο μη στολιστείς.
- Τον Γενάρη κλάδευε και τον Φλεβάρη απόσκαφτε.
- Τον κακό Φλεβάρη ψοφούν οι λύκοι απ' την πείνα.
- Τον καλό τον Φλεβαράκη σκάρισε τ' αρνάκι.
- Τον ξερό Φλεβάρη, σου παίρνει ο διάβολος το γαλάρι.
- Τον Φλεβάρη ανοίγουνε οι φλέβες.
- Τον Φλεβάρη τον καλό ανοίγει η γης από το νερό.
- Του Άη Τρυφώνου μην δουλέψεις και τα χέρια σου κλαδέψεις.
- Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να πάψει.
- Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει κι αλησμόνησε να πάψει.
- Του Φλεβάρη το κριθάρι του Μάρτη το κατσίκι.
- Τρεις τα γέννα, τρεις τη Φώτα κ' έξι τα μεγάλα Πάσχα.
- Υπαπαντή καλοβρεγμένη, η κοφίνα γιομισμένη.
- Φλέβαρε – κουτσοφλέβαρε, καταραμένε μήνα, το έκανες το παράκανες με πέθανες απ' την πείνα.
- Φλεβάρη κουτσοφλέβαρε καταραμένε μήνα, μας χιόνισες, μας απόπειρες, μας έλιωσες στην πείνα.
- Φλεβάρη μήνα κοίταγε ήλιο και φεγγάρι, πάρε και γνώμη από αστρί και κάνε ό,τι βγάλει.
- Φλεβάρη το 'πες, Φλεβάρη το 'κανες.
- Φλεβάρη, φλέβες (νερού) μ' άνοιξες.
- Φλεβάρης, κουτσοφλέβαρος, έρχεται κούτσα κούτσα, όλο νερά και λούτσα.
- Φλεβάρης κουτσοφλέβαρος, και του τσαπιού ο μήνας.
- Φοβήθηκε ο παπάς τον Νοέμβρη και ο Δεσπότης τον Φλεβάρη.
- Φυλάξου από τον διάβολο κι από Φλεβαριάτικο κρύο.
- Χιόνι το Φλεβάρη βάνει στάπα στο κελάρι.
- Χιόνι Φλεβαριάτικο, αλώνι αβερτιάτικο.
- Χιόνια του Φλεβαριού, χρυσάφι του καλοκαιριού.
Μάρτιος
επεξεργασία- Ακόμη και στις δεκαοχτώ έχει το μάτι του ανοιχτό.
- Ακόμη στις δεκαοχτώ, ψοφάει η πέρδικα στ' αυγό. Λένε και στις τριάντα, μα δεν ηξεύρω γιάντα.
- Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Aπρίλης πέντε - δέκα, να δεις το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκλεισιρίζουν, να δεις και τη φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.
- Μάρτης άβροχος, μούστος άμετρος.
- Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
- Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης. Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
- Ο Μάρτης το πρωί χιόνισε, κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο). Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη), και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).
- Ο Μάρτης ο κλαψόγελος.
- Το Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια.
- Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και τ’ Απριλοσκαμένα. [δηλ. Το Μάρτη δεν πρέπει να κλαδεύεται τίποτα και τον Απρίλη να σκάβεται η γη]
- Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε - δέκα, να ιδείς το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να ιδείς και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκρισαρίζουν, να ιδείς και την φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.
- Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλη άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το γεωργό που 'χει στη γη σπαρμένα.
- Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά, κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το ζευγά που 'χει πολλά σπαρμένα.
- Αν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλα πέντε, θα δεις το κοντοκρίθαρο να στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες να ψιλοκαθαρίζουν, θα δεις και τη φτωχολογιά να ψιλοκοσκινίζει.
- Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
- Από Μαρτιού πουκάμισο κι απ' Αύγουστο σεντόνα.
- Από Μαρτιού πουκάμισο, κι απ' Αύγουστο σεγκούνι.
- Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.
- Βροντή Μαρτιού, φίλεμα με καρύδια.
- Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
- Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης, παρά Μάρτης λιοπυριάρης.
- Κάλλιο Μάρτης στα δαυλιά, παρά στα προσηλιακά.
- Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές. [δηλ. Καλύτερα το Μάρτη να ‘χει κρύο παρά ζέστη]
- Καλοκαιριά της Παπαντής, μαρτιάτικος χειμώνας.
- Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;
- Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα [:ισημερία]
- Μάρτης άβρεχτος, μούστος άμετρος. [δηλ. όταν ο Μάρτης δεν έχει βροχές, ωφελούνται πολύ τα αμπέλια]
- Μάρτης βρέχει, θεριστάδες χαίρονται.
- Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει.
- Μάρτης βροχερός, θεριστής κουραστικός.
- Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
- Μάρτης δίμουρος. Μάρτης πεντάγνωμος.
- Μάρτης έβρεχε, θεριστής εχαίρονταν.
- Μάρτης έβρεχε, θεριστής τραγούδαγε.
- Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε.
- Μάρτης είναι, χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.
- Μάρτης κλαψής, θεριστής χαρούμενος.
- Μάρτης πουκαμισάς, δεν σου δίνει να μασάς.
- Μη σε γελάσει ο Μάρτης και χάσεις την ημέρα. [δηλ. μη νομίσεις ότι ο καιρός θα είναι κακός όλη την ημέρα και δεν πας στη δουλειά σου]
- Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.
- Ξύλα φύλαγε τον Μάρτη, να μην κάψεις τα παλούκια.
- Ο Μάρτης το πρωί χιόνισε, κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο). Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη), και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).
- Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα.
- Ο ήλιος του Μαρτιού, τρυπάει κέρατο βοδιού.
- Ο καλός Μάρτης στα κάρβουνα, κι ο κακός στον ήλιο.
- Ο Μάρτης εδιαλάλησε, μικρά μεγάλα πάνω [δηλ. μεγαλώνουν όλα τα φυτά]
- Ο Μάρτης έχει τ' όνομα, κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
- Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος ώρα στον ήλιο, ώρα στον τοίχο. [δηλ. εκεί που κάθεσαι στον ήλιο, πιάνει κρύο και πας δίπλα στο τζάκι]
- Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, εφτά φορές χιόνισε και πάλι το μετάνιωσε που δεν εξαναχιόνισε!
- Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε, και πάλι το μετάνιωσε, πως δεν εξαναχιόνισε.
- Ο Μάρτης το πρωί πηλά (λάσπες) και το βράδυ χώματα (το πρωί βρέχει και μέχρι το βράδυ έχει στεγνώσει).
- Ο Μάρτης το πρωί το ψόφησε, και το βράδυ το βρόμισε.
- Ο Μάρτης ως το γιόμα ψοφάει το βόδι (από το κρύο) κι ως το βράδυ το βρωμίζει (από τη ζέστη).
- Ο Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα μαρτολουλουδίζει.
- Όλες του Μάρτη φύλαγε και τ' Απριλίου τις δώδεκα, ότι ακόμη και στις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε στ' αβγό.
- Όλοι οι μήνες καιν τα ξύλα και ο Μάρτης τα παλούκια.
- Οπού 'χει κόρη ακριβή, του Μάρτη ήλιος μην τη δει.
- Οπόχει κόρην ακριβή, το Μάρτη ήλιος μην τη δει.
- Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι.
- Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα χαράς σ' εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα.
- Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίτες σαν αλώνι.
- Στων αμαρτωλών τη χώρα, το Mαρτάπριλο χιονίζει.
- Τα λόγια σου είναι ψεύτικα σαν του Μαρτιού το χιόνι, που το ρίχνει από βραδύς και το πρωί το λιώνει.
- Τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούρια πάει και φέρνει.
- Το Μάρτη ξύλα φύλαγε κι άχερα των βοδιώνε και λίγα ξυλοκέρατα να δίνεις των παιδιώνε.
- Το Μάρτη τον πεντάγνωμο όπου γελά και κλαίει, θα τόνε τιμωρήσουμε ψέματα να μη λέει.
- Το Μάρτη φύλαε άχερα, μη χάσεις το ζευγάρι.
- Τον Μάρτη κι αν τον αγαπάς φίλο μην τον κάνεις.
- Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο.
- Του Μάρτη του αρέσει, να είναι πάντα στο διπλό, μια στις δέκα να έχει ήλιο, και τις άλλες ξυλιασμό.
- Του Μάρτη και του Τρυγητή ίσα τα ημερόνυχτια.
- Του Μάρτη ο ήλιος βάφει, και πέντε μήνες δεν ξεβάφει.
- Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε, του Μάη τα μεσημέρια.
- Τσοπάνη μου την κάπα σου, το Μάρτη φύλαγέ την.
- Φύλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια.
- Φύλαξε τα παλούκια σου να μη στα φάει ο Μάρτης.
Απρίλιος
επεξεργασία- Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και τ' Απριλοσκαμένα. [δηλ. Το Μάρτη δεν πρέπει να γίνεται κλάδεμα και τον Απρίλη δεν πρέπει να σκάβουμε τη γη]
- Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα τότε τ' αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.
- Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης μια και φίνα, αξίζει τ' αλαφόπουλο μ' όλη την αλαφίνα.
- Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε εκείνον τον ζευγά που 'χει στη γη σπαρμένα.
- Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε-δέκα, να ιδείς το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να ιδείς και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκρισαρίζουν, να ιδείς και την φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.
- Αν κάνει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, χαρά στονε τον γεωργό που ‘χει πολλά σπαρμένα.
- Αν κάνει ο Μάρτης τρία νερά κι ο Απρίλης άλλα δύο, να δεις του Μάρτη τα κουκιά, τ' Απρίλη τα σιταράκια, να δεις το γέρο- Κρίθαρο πώς τρέφει τη μουστάκα.
- Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.
- Απρίλης φέρνει την δροσιά, φέρνει και τα λουλούδια.
- Απρίλης, Μάης, κοντά ειν' το θέρος.
- Ένας κούκος δε φέρνει την Άνοιξη.
- Και τ' Απριλίου τις δεκαοχτώ, πέρδικα ψόφησε στ' αυγό. [δηλ. απ' το κρύο]
- Ο Απρίλης έχει τ' όνομα κι ο Μάης τα λουλούδια.
- Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
- Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς. [δηλ. το μήνα Απρίλιο οι γεωργοί έχουν λίγες αγροτικές εργασίες ενώ τον Μάιο έχουν πολλές και χρειάζονται πολλά ψωμιά για τους εργάτες]
- Ο Μάρτης έχει τ' όνομα, κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
- Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίτες σαν αλώνι.
- Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά.
- Του Απρίλη η βροχή, κάθε σταγόνα και φλουρί.
- Του Απρίλη η βροχή, κάθε στάλα και φλουρί.
- Του Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια, και τ' Απριλιού τις δεκοχτώ, μην κάψεις τα καρούλια (του αργαλειού).
- Των καλών ναυτών τα ταίρια τον Απριλομάη χηρεύουν.
- Ως τ' Απριλιού τις δεκαοχτώ να 'χεις τα μάτια σου ανοιχτά. Περάσανε οι δεκαοχτώ, άραξε πάνω σ' ένα αυγό. [δηλ. Οι γεωργοί ανησυχούν για τον καιρό μέχρι τις 18 Απριλίου]
Μάιος
επεξεργασία- Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα τότε τ' αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.
- Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης μια και φίνα, αξίζει τ' αλαφόπουλο μ' όλη την αλαφίνα.
- Απρίλης, Μάης, κοντά ειν' το θέρος.
- Ένας κούκος (ή χελιδόνι) δε φέρνει την άνοιξη.
- Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι.
- Ήρθεν ο Μας (Μάης); Των γυναικών ταμνάς. [δηλ. από τις πολλές δουλειές]
- Κάθου, γέρο, λίμενε (περίμενε) να φας το Μάη χορτάρι.
- Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ' Αυγούστου το φεγγάρι.
- Μάης άβρεχος, μούστος άμετρος.
- Μάης άβρεχτος, χρόνια ευτυχισμένα.
- Μάης άβροχος, τρυγητός χαρούμενος.
- Μάης πενταδείληνος και πάντα δείλι θέλει.
- Μην πάρεις το Μάη άλογο, μήτε γυναίκα τη Λαμπρή. [δηλ. το Μάιο τα άλογα φαίνονται πιο γερά γιατί τρώνε περισσότερο κι έτσι ο αγοραστής μπορεί να ξεγελαστεί- επίσης οι γυναίκες τη Λαμπρή στολίζονται με τα καλά τους ρούχα και μπορεί κανείς να νομίσει ότι κάποια είναι όμορφη μόνο και μόνο επειδή είναι καλοντυμένη]
- Μήνας που δεν έχει ρο, ρίξε στο κρασί νερό.
- Ο Απρίλης έχει τ' όνομα κι ο Μάης τα λουλούδια.
- Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
- Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς. [δηλ. το μήνα Απρίλιο οι γεωργοί έχουν λίγες αγροτικές εργασίες ενώ τον Μάιο έχουν πολλές και χρειάζονται πολλά ψωμιά για τους εργάτες]
- Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι. [δηλ. μπορείς από πριν να κρίνεις τη σοδειά και να καθορίσεις την τιμή]
- Ο γάμος ο μαγιάτικος πολλά κακά αποδίδει.
- Ο Μάης ρίχνει την δροσιά κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
- Ο Μάης φτιάχνει τα σπαρτά κι ο Μάης τα χαλάει.
- Ο Μάης ρίχνει τη δροσιά και ο Απρίλης τα λουλούδια.
- Οντά 'πρεπε δεν έβρεχε κι ο Μάης χαλαζώνει.
- Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος.
- Οπού σπείρει ή δε σπείρει, το Μάη μετανοεί. [δηλ. τότε κάποιος καταλαβαίνει αν έκανε καλά που καλλιέργησε τη γη ή όχι]
- Όταν πρέπει δε βροντά και το Μάη δροσολογά.
- Σαν έπρεπε δεν έβρεχε, το Μάη εχαμοβρόντα.
- Στο κακορίζικο χωριό το Μάη ρίχνει το νερό.
- Στον καταραμένο τόπο Μάη μήνα βρέχει.
- Το Μάη βάζε εργάτες κι ας είναι κι ακαμάτες. [δηλ. όσο κι αν τεμπελιάζουν, θα κάνουν δουλειά γιατί είναι οι μέρες μεγάλες]
- Το Μάη εγεννήθηκα και μάγια δε φοβούμαι. [πρόληψη που συνδέει την ονομασία του Μαΐου με τη λέξη μάγια- έλεγαν ότι όσοι είναι γεννημένοι το Μάη δε παθαίνουν τίποτα από μάγια]
- Το Μάη με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα.
- Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά.
- Τον Μάη κρασί μην πίνετε κι ύπνο μην αγαπάτε.
- Του καλού γεμιτζή (ναύτη) η γυναίκα το Μάη χήρεψε. [δηλ. στη θάλασσα τον Μάιο κάνει ξαφνικές και μεγάλες φουρτούνες]
- Των καλών ναυτών τα ταίρια τον Απριλομά χηρεύουν.
- Τώρα μάγια, τώρα δροσιά, τώρα το καλοκαίρι.
Ιούνιος
επεξεργασία- Από την αρχή του θεριστή, του δρεπανιού μας η γιορτή.
- Από το θέρος ως τις ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.
- Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξίδι. [δηλ. Το κρασί που μπαίνει στα βαρέλια τον Οκτώβρη , ωριμάζει το Γενάρη αλλά τον Ιούνιο έχει γίνει πια ξίδι]
- Θέρος, τρύγος, πόλεμος ....και στο αλώνισμα χαρές!
- Θέρος, τρύγος, πόλεμος, στασιό δεν έχουν. [δηλ. Ο θερισμός, ο τρύγος και ο πόλεμος δεν επιτρέπουν ξεκούραση, μέχρι να τελειώσουν]
- Θέρος, τρύγος, πόλεμος, αποσταμό δεν έχουν.
- Μάρτης έβρεχε, θεριστής εχαίρονταν.
- Μάρτης έβρεχε, θεριστής τραγούδαγε.
- Μη σε γελάσει ο βάτραχος και το χελιδονάκι, αν δε λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είν' καλοκαιράκι.
- Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη (Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα.
- Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή.
- Τον Ιούνιο αφήνουν το δρεπάνι και σπέρνουν το ρεπάνι.
Ιούλιος
επεξεργασία- Αλωνάρη με τ' αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
- Από τ' Άη-Λιος ο καιρός γυρίζει αλλιώς.
- Γαμπρός αλωναριάτικος, κακό χειμώνα βγάνει.
- Έτσι το 'χει το λινάρι να ανθεί τον Αλωνάρη.
- Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη και βαστάει τ' αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη.
- Κάλλιο λόγια στο χωράφι , παρά ντράβαλα (φασαρίες) στ' αλώνι.
- Κάτσε κότα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
- Κότα πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη.
- Κότα, χήνα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
- Μικρό- μικρό τ' αλώνι μου, και να 'ναι μοναχικό μου.
- Ο άη- Λιας κόβει σταφύλια και η αγία Μαρίνα σύκα.
- Ο Θεριστής θερίζει, ο Αλωνάρης αλωνίζει κι ο Αύγουστος ξεχωρίζει.
- Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.
- Που μουχτάει τον Χειμώνα‚ χαίρεται τον Αλωνάρη.
- Που μοχθεί το χειμώνα χαίρεται τον Αλωνάρη.
- Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη (Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα.
- Στο κακορίζικο χωριό τον Αλωνάρη βρέχει.
- Τ' Αλωναριού τα κάματα (δυνατή ζέστη), τ' Αυγούστου τα λιοβόρια (ζεστός δυνατός ανατολικός άνεμος).
- Την ημέρα τ' άη -Λιός παίρνει ο καιρός αλλιώς.
- Της αγιά Μαρίνας ρώγα και του άη -Λιός σταφύλι. (δηλαδή το σταφύλι ωριμάζει αργότερα από τη σταφίδα)
- Της Αγιάς Μαρίνας ρούγα και του Άη Λια σταφύλι και του Αγιού Παντελεήμονα γιομάτο το κοφίνι.
- Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή.
- Τον Αλωνάρη δούλευε καλό χειμώνα να έχεις.
- Τον Αλωνάρη έβρεχε στον ποτισμένο τόπο.
- Χιόνισε μέσα στο Γενάρη, να οι χαρές του Αλωνάρη.
Αύγουστος
επεξεργασία- Από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι.
- Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
- Από Μαρτιού πουκάμισο κι απ' Αύγουστο σεντόνια
- Αύγουστε καλέ μου μήνα, να 'σουν δυο φορές το χρόνο.
- Αύγουστε τραπεζοφόρε, να 'σουν τρεις βολές το χρόνο.
- Αυγουστοκοδέσποινα‚ καλαντογυρεύτρα. [δηλ. Η σπάταλη νοικοκυρά τον Αύγουστο, τα Χριστούγεννα ζητιανεύει]
- Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος.
- Δεκαπέντησεν ο Αύγουστος, πυρώσου και μην εντρέπεσαι.
- Επλάκωσεν ο Αύγουστος, η άκρια του χειμώνα.
- Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι.
- Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου.
- Θεός να φυλάει τα λιόδεντρα απ' το νερό τ' Αυγούστου.
- Κάθε πράμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο.
- Καλή λαβιά τον Αύγουστο και γέννα τον Γενάρη.
- Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ' Αυγούστου το φεγγάρι.
- Μακάρι σαν τον Αύγουστο να 'ταν οι μήνες όλοι.
- Να 'σαι καλά τον Αύγουστο που 'ναι παχιές οι μύγες.
- Να 'σαι καλά τον Αύγουστο με δεκαοχτώ βελέντζες.
- Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα.
- Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι. [δηλ. από τον Αύγουστο μπορείς να καταλάβεις αν θα είναι καλή η παραγωγή κρασιού, όπως κι από το Μάη μπορείς να καταλάβεις αν θα παραχθεί πολύ σιτάρι]
- Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος.
- Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι.
- Τ' Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια.
- Τ' Αυγούστου οι δρύμες στα πανιά και του Μαρτιού στα ξύλα.
- Τ’ Αυγούστου το νερό σαν της κλανιάς το νερό.
- Τον Αύγουστο τον χαίρεται οπόχει να τρυγήσει.
Σεπτέμβριος
επεξεργασία- Αν ίσως βρέξει ο Τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο.
- Βοηθάει ο Άη- Γιάννης και ο Σταυρός, γιομίζει το αμπάρι κι ο ληνός.
- Θέρος, τρύγος, πόλεμος.
- Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα. [:ισημερία]
- Στον Τρυγητή σιτάρι σπείρε και στο πανηγύρι σύρε.
- Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
- Τον Τρυγητή τ' αμπελουργού πάνε χαλάλι οι κόποι.
- Του Σεπτέμβρη οι βροχές, πολλά καλά μας φέρνουν.
- Του Σταυρού αρμένιζε και του Σταυρού δένε.
- Του Σταυρού κοίτα και τ' Άη Γιωργιού ξεκίνα.
- Του Σταυρού σταύρωνε και δένε.
- Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε.
Οκτώβριος
επεξεργασία- Άη Δημητράκη μου, μικρό καλοκαιράκι μου.
- Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πούλησ' το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια.
- Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει.
- Αν δε βρέξει, πώς θα ξαστερώσει;
- Αν δε χορτάσει ο Οκτώβριος τη γη, πούλησε τα βόδια σου και αγόρασε σιτάρι.
- Άσπορος μη μείνεις, άθερος δε μένεις.
- Βαθιά τ' αυλάκια να φουντώσουνε τα στάχυα.
- Δεύτερο αλέτρι, δεύτερο δεμάτι.
- Μακριά βροντή, κοντά βροχή.
- Ο καλός ο νοικοκύρης, ο λαγός και το περδίκι, όταν βρέχει χαίρονται.
- Οκτώβρη και δεν έσπειρες καρπό πολύ δεν παίρνεις.
- Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα 'χεις.
- Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις.
- Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οκτώ σακιά δε γέμισες.
- Οκτώβρης και δεν έσπειρες οκτώ σωρούς δεν έκανες.
- Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οκτώ σπυριά δεν κάνεις.
- Οκτώβρη και δεν έσπειρες, τρία καλά δεν έκαμες.
- Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.
- Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι.
- Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ' αλώνι.
- Τ' άη - Δημητριού, τι είσαι 'σύ και τι 'μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό.
- Τ' Άη Λουκά σπείρε τα κουκιά.
- Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα.
- Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
Νοέμβριος
επεξεργασία- Άη- Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα: -Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ' Άη- Φιλίππου αυτού είμαι.
- Αν τ' Άη Φιλίππου λείπω, τ' Άγια, των Αγιών δε λείπω.
- Η Πούλια βασιλεύοντας το μήνυμα της στέλνει. Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους.
- Νοέμβρη οργώματα κι ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.
- Ο άη- Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει.
- Ο Νοέμβρης έκλεισε, τα ζευγάρια είν' στο στάβλο κι ούτε ζευγάς στον κάμπο.
- Ο Νοέμβρης σαν θα έλθει τα γομάρια μέσα κλείνει.
- Όποιος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν Θα πάρει.
- Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας.
- Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους.
- Σ' τσι τριάντα, τ' Αγι-Αντριός, αντριεύεται το κρύο.
- Της ελιάς το φύλλο κι αν χαθεί, πάλι θε να ξαναβρεθεί.
- Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.
- Τον Οκτώβρη τα κουδούνια, το Νοέμβρη παραμύθια.
- Του Σαρανταμέρου η μέρα «καλημέρα» - «καλησπέρα».
Δεκέμβριος
επεξεργασία- Άγια Βαρβάρα γέννησε [το χιόνι] και ο Σάββας το εδέχθη, και ο Άη Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει.
- Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απλοήθη, μαζώχται ξύλα και άχυρα και σύρται και στον μύλο Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
- Άγια Βαρβάρα μίλησε και Σάββας αποκρίθει κι Αγιονικόλας έτρεξε να πάει να λειτουργήσει.
- Αγιά- Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας αποκρίθη: μάζεψε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί ο Άη Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
- Απ' τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας.
- Βαρβάρα βαρβαρώνει (το κρύο), Άη Σάββας σαβανώνει, Άη Νικόλας παραχώνει
- Γύρω γύρω του Χριστού, η κορφή του χειμωνιού.
- Δεκέμβρη μου, με πάγωσες και πώς να ξεπαγώσω.
- Δεκέμβρης, Χριστού γέννεση και καλός μας Χρόνος.
- Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί Άη Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
- Να 'ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, και τα Λαμπρά βρεχούμενα, αμπάρια γιομισμένα.
- Να 'ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, χαρά σ' εκείνο το γεωργό, πού 'χει πολλά σπαρμένα.
- Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.
- Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι.
- Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά.
- Χιόνι του Δεκεμβρίου, χρυσάφι του καλοκαιριού.!!!
Άνθρωποι - Επαγγέλματα - Λογοτεχνικά έργα - Παροιμίες - Κινηματογράφος - Θέματα