Ιωάννης Φιλήμων

Ο Ιωάννης Φιλήμων ( 1798-1874) ήταν ιστορικός και δημοσιογράφος. Υπήρξε γραμματέας του Δημ. Υψηλάντη και εκδότης της εφημερίδας "Αιών". Έγραψε τα ιστορικά έργα "Δοκίμιον ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας", "Δοκίμιον περί της Ελληνικής Επαναστάσεως" (σε 3 τόμους) κ.ά.

Αποσπάσματα

Από το "Δοκίμιον ιστορικόν περί της ελληνικής Επαναστάσεως",1860, τομ. Γ'.

Θέμα: Περιγραφές της έναρξης των εξεγέρσεων σε διάφορες περιοχές κατά την Επανάσταση του 1821.

• Άθως: «…και εις τα όπλα προσεκλήθησαν πάντες οι δυνάμενοι εκ των μοναχών του όρους. Ούτω, τελετής εκκλησιαστικής γενομένης, και του μητροπολίτου Μαρωνείας Κωνσταντίου ευλογήσαντος, επανέστη ο Άθως υπό τον Εμμανουήλ Παπά, υπερμεσούντος του μαΐου.» ( τόμ. 3, σελ. 144).

• Ανδρίτσαινα. "Τη δ' 27 μαρτίου διελθόντες οι Τούρκοι την Ανδρίτσαιναν, εστάθμευσαν παρά την κρήνην Σουλτίναν, ... Οι Ολύμπιοι τότε, δεηθέντες εν τη αγία Βαρβάρα της Ανδριτσαίνης, ύψωσαν την σημαίαν της επαναστάσεως, και οπλαρχηγόν εαυτών ωνόμσαν τον Ζανέτον Χριστόπουλον."

• Θήβα: «Εισελθόντων δεν των περί τον Βούσγον εν τη πόλει, αμέσως και ο επίσκοπος και οι αστυκοί Θηβαίοι ηνώθησαν, υψωθείσης πανηγυρικώς της σημαίας δι’ εκκλησιαστικής τελετής,…» (τ. 3, σ. 88).

• Καλάβρυτα: "Ούτως από της Αίτνης των Καλαβρύτων κατέβαινεν εις τας πεδιάδας ως ποταμός πυριφλεγέθων η επανάστασις". (τ. 3, σ. 21)

«Ούτως εκινήθη εις τα όπλα η Πελοπόννησος άπασα, και τοιάυτά εισι τα γεγονότα κατά την κίνησιν ταύτης. Η αρχή των Καλαβρύτων εγενικεύθη δια ταχύτητος παραδειγματικής, διότι το αίσθημα της ελευθερίας γενικόν ήτο. Επομένως αι επαρχίαι άπασαι ευδιάθετοι υπήρχον, και μόνον το πρώτον περιέμενον σημείον." (τ. 3, σ. 61)

• Καλαμάτα: «Μετά την ενθουσιώδη … είσοδον του Μαυρομιχάλου, ετελέσθη τη επιούση παρά τον έξω της πόλεως μικρόν ποταμόν, τον ρέοντα δια των συνόρων της Λακωνίας και Μεσσηνίας, δοξολογία κοινή προς τον Ύψιστον και δέησις η περιπαθεστέρα διά την σωτηρίαν της πατρίδος. Εκεί ιερείς και ιερομόναχοι, την ιεράν περιβεβλημένοι στολήν, έφερον τας εικόνας των Αγίων, δι’ αυτών δε ηυλογήθησαν αι σημαίαι, και οιονεί ωρκίσθησαν πάντες…» ( τ. 3, σ. 26).

• Κάσος: "Ούτως υψώθη και εν τη Κάσσω η σημαία της ελευθερίας δι’ εκκλησιαστικής τελετής και τηλεβολισμών·…» (τ. 3, , σ. 125).

• Λακωνία: «την σημαίαν του Σταυρού της Ορθοδοξίας φέρει κηρύσσων (ενν. ο Πέτρος Μαυρομιχάλης): «Έλληνος τράχηλος ζυγόν δεν υποφέρει»· εμψυχόνει δε τα πλήθη, ογκοποιεί την επανάστασιν…» ( τ. 3, σ. 27).

• Λιβαδειά: «…φέροντος του δευτέρου (ενν. του Νικολάου Σιμαρέση) αναπεπταμένην την σημαίαν του Αγίου Γεωργίου. … Τότε ηνώθησαν … και οι πολίται της Λεβαδείας, φέροντες κατά συνοικίας τας σημαίας αυτών, την της Παναγίας, την του Αγίου Δημητρίου και την του Αγίου Νικολάου.» ( τ. 3, σ.83).

• Πύλος και τη Μεθώνη: “'Των μικρών και ολιγανθρώπων επαρχιών της Πύλου και Μεθώνης η επανάστασις, γενομένη δια του αρχιερέως Μεθώνης Γρηγορίου και των Οικονομιδών,… (τ. 3, σ. 39).

• Σάμος: «Τη 8 μαΐου ο Λογοθέτης, … ύψωσεν επί το συστηματικώτερον εν τη κωμοπόλει των Καρλοβασίων την σημαίαν της ελευθερίας, φέρουσαν το σημείον του τιμίου Σταυρού και τα γράμματα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ». … Ο μητροπολίτης Κύριλλος, όστις και τότε και καθ’ όλον τον αγώνα ωφέλησε τα μέγιστα, αναρριπίζων το ελεύθερον φρόνημα, εξετέλεσε την τοιαύτην τελετήν μεθ’ όλου του κλήρου· ο δε λαός μετά δακρύων χαράς ησπάζετο την σημαίαν.» ( τ. 3, σ. 123).

• Σπέτσες: «Διά τελετής μεγάλης και ευλογίας εκκλησιαστικής συνωδεύθη και διά τηλεβολισμών του λιμένος απείρων ανηγγέλθη των Πετσών η επανάστασις.» ((Φιλήμων, τ.3, σ. 100).

• Τριφυλλία: "Τη δ' 24 (ενν. Μαρτίου) οι ορεινοί της Τριφυλίας, Δρέδες καλούμενοι, επανέστησαν υπό τον πρωτοπαπάν Δημήτριον Τσόρην,… Ταύτα βλέποντες οι Αρκαδινοί Τούρκοι τα πράγματα, … και συσσωμάτωσιν σταυροφόρων οπλοφόρων γινομένην εν τω Κεφαλαρίω,…"( τ. 3, σ. 37).

• Ύδρα: «Ο ήλιος της 16 απριλίου, ημέρας αξιομνημονεύτου, ανατέλλει, και κατ’ αυτήν προσελθόντες εν τω ναώ του Υψίστου εκ συμφωνίας κοινής ο Οικονόμου, οι πρόκριτοι, οι πλοίαρχοι και ο λαός, δοξολογούσιν υπέρ του αρξαμένου εθνικού αγώνος, και εν πομπή περιφανεστάτη απείρων κροτούντων τηλεβόλων καθιερούσι την σημαίαν της ελευθερίας. Περαιωθείσης της εκκλησιαστικής ταύτης τελετής, εκατόν «άλκιμοι νεανίαι» προσήνεγκον την σημαίαν ενώπιον του αρχιερέως της νήσου Γερασίμου· ούτος δε λαβών αυτήν, ανέβη εις το διοικητήριον και ενέπηξεν εκεί, όπου η τουρκική πρότερον σημαία υψούτο. … Οι πάντες συνεκινήθησαν κατά την ιεράν και μεγαλοπρεπή αυτήν τελετήν.» (τ. 3, σ. 111).

• Ψαρά: «Και λαός και πλοίαρχοι, … ομοφώνως ύψωσαν περί την 6 απριλίου την σημαίαν της ελευθερίας, ευλογηθείσαν δι’ ιεροπραξίας εκκλησιαστικής και τιμηθείσαν διά τηλεβολισμού πολυκρότου.» ( τ. 3, σ. 103).