Λέων Τολστόι

Ο Ρώσος συγγραφέας και στοχαστής Λέων Νικολάγιεβιτς Τολστόι (ρωσ. Лев Никола́евич Толсто́й, 9 Σεπτεμβρίου 1828 – 20 Νοεμβρίου 1910) έγινε γνωστός κυρίως για τα μυθιστορήματά του (Πόλεμος και Ειρήνη, Άννα Καρένινα κ.ά.) και για τις ρηξικέλευθες πολιτικοκοινωνικές απόψεις του, όπως και για τον τρόπο ζωής του. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών.

Λέων Τολστόι (1887)

Αποσπάσματα

• Οι ευτυχισμένες οικογένειες όλες μοιάζουνε μεταξύ τους· κάθε δυστυχισμένη οικογένεια, ωστόσο είναι δυστυχισμένη με το δικό της τρόπο.
  • Все счастливые семьи похожи друг на друга, каждая несчастливая семья несчастлива по-своему.
  • Άννα Καρένινα (1878), εισαγωγή στο πρώτο κεφάλαιο (στα ρώσικα)
• Τα έργα σου είναι χειρότερα κι από του Σαίξπηρ!
  • O Λέων Τολστόι στον Αντόν Τσέχωφ
• Ένας άνθρωπος μπορεί να ζήσει και να είναι υγιής χωρίς να σκοτώνει ζώα για τροφή. Επομένως, αν τρώει κρέας, συμμετέχει στην αφαίρεση της ζωής ενός ζώου μερικώς για χάρη της όρεξής του. Και η πράξη αυτή είναι ανήθικη.
  • Writings on Civil Disobedience and Nonviolence (1886)
• Αυτή την άνοιξη, κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης των ιερών κειμένων σε ένα σχολείο θηλέων στη Μόσχα, αρχικά ο καθηγητής των θρησκευτικών και στη συνέχεια ένας αρχιεπίσκοπος, που ήταν παρών στην τάξη, ρώτησαν τα κορίτσια σχετικά με τις Δέκα Εντολές, ειδικότερα σχετικά με την έκτη (Ου φονεύσεις). Αφού οι μαθήτριες απήγγειλαν σωστά τις Εντολές και με τη σωστή σειρά, ο αρχιεπίσκοπος έκανε την εξής ερώτηση: «Είναι πάντα και σε κάθε περίπτωση απαγορευμένο από τον νόμο του Θεού να μη σκοτώνουμε;». Και τα δυστυχή κορίτσια, παραπλανημένα από τον καθηγητή τους, απάντησαν: «Όχι πάντα, καθώς επιτρέπεται στον πόλεμο και στις εκτελέσεις». Όμως, όταν αυτή η συνηθισμένη ερώτηση, αν είναι δηλαδή πάντα αμαρτία το να σκοτώνεις, τέθηκε σ' ένα από αυτά τα άμοιρα πλάσματα, το κορίτσι κοκκινίζοντας απάντησε αποφασιστικά: «Πάντα!». Και παρά τις συνήθεις σοφιστείες του αρχιεπισκόπου, έμεινε ακλόνητη στη θέση της, ότι δηλαδή το να σκοτώνεις σε όλες τις περιπτώσεις απαγορεύεται, ακόμα και στην Παλαιά Διαθήκη, και ότι ο Χριστός όχι μόνο μάς έχει απαγορεύσει να σκοτώνουμε, αλλά γενικότερα να βλάπτουμε καθ' οιονδήποτε τρόπο τον συνάνθρωπό μας. Ο αρχιεπίσκοπος, παρά τη μεγαλοπρέπειά του και τη λεκτική του επιδεξιότητα, αναγκάστηκε να σιωπήσει. Η μαθήτρια είχε νικήσει.
  • Από επιστολή του Λέων Τολστόι στον Μαχάτμα Γκάντι στις 7 Σεπτεμβρίου 1910

Είπαν για τον Τολστόι

• Κατά τον Λέων Τολστόι, οι άνθρωποι επικοινωνούν με το λόγο και με την τέχνη. Μεταβιβάζουν τις γνώσεις τους με το λόγο και τα αισθήματά τους με την τέχνη. Η τέχνη δεν έχει καμία σχέση ούτε με το (αντικειμενικό) κάλλος, ούτε με την (υποκειμενική) καλαισθησία, το καλό γούστο. Είναι τόσο καλύτερη, όσο ειλικρινέστερα εκφράζει τα αισθήματά του ο καλλιτέχνης. Τα αισθήματα αυτά μπορούν και οφείλουν να ιεραρχηθούν: τα καλύτερα είναι αυτά που εμψυχώνουν τον άνθρωπο και τον κάνουν να νιώσει πως είναι αδελφός με τους συνανθρώπους του και υιός του Θεού. Κατά συνέπεια, η καλύτερη τέχνη είναι αυτή που εκφράζει με τη μεγαλύτερη δυνατή ειλικρίνεια τα παραπάνω αισθήματα.