Φίλιπ Κ. Ντικ

Ο Φίλιπ Κ. Ντικ (Philip Kindred Dick) (Σικάγο 16 Δεκεμβρίου 1928 - 2 Μαρτίου 1982) ήταν Αμερικανός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας. Θεωρείται από τις πιο σημαντικές και πολυσυζητημένες παρουσίες στο είδος του.

Φίλιπ Κ. Ντικ

Martian Time-Slip (Εμείς οι Αρειανοί) 1964

• Καταλαβαίνω πια τι σημαίνει ψύχωση: είναι η πλήρης αλλοτρίωση των πραγμάτων του εξωτερικού κόσμου, ιδίως όσων σημαίνουν πολλά για μας· είναι η αποξένωση από τα ανθρώπινα πλάσματα που κατοικούν σ' αυτόν τον κόσμο.

• Το κάθε παιδί έπρεπε να μάθει να ζει παρατηρώντας όσους βρίσκονταν γύρω του, τους γονείς και τους καθηγητές του, τους αντιπροσώπους γενικά κάθε μορφής εξουσίας ... Συνεπώς, ο αληθινός αυτισμός, δεν ήταν σε τελευταία ανάλυση παρά η αδιαφορία απέναντι στη συλλογική προσπάθεια, η ατομικιστική συμπεριφορά που υπονοούσε ότι ο κάθε άνθρωπος ήταν αυτεξούσιος δημιουργός αξιών και όχι παθητικός δέκτης την κληρονομούμενων αξιών της κοινότητας.

• Ο σκοπός της ζωής είναι άγνωστος, και ως εκ τούτου το αληθινό είναι κρυμμένο από τα μάτια των ζωντανών πλασμάτων. Ποιος μπορεί να πει με σιγουριά ότι δεν είναι οι σχιζοφρενείς που έχουν το δίκιο;

Το ηλεκτρικό πρόβατο (1968)

• Η συμπάθεια, προφανώς, υπάρχει μόνο μέσα στην ανθρώπινη κοινότητα, ενώ η νοημοσύνη μπορεί να βρεθεί σε κάθε οικογένεια και συνομοταξία, συμπεριλαμβανομένων και των αραχνιδών. Αν μη τι άλλο, η συμπαθητική ικανότητα απαιτεί ένα αμείωτο ομαδικό ένστικτο.

• Συμπάθεια απέναντι σε μια τεχνητή κατασκευή; ρώτησε τον εαυτό του. Σε κάτι που προσποιείται μόνο ότι είναι ζωντανό; [...] Πάει η διάκριση μεταξύ αυθεντικών ζωντανών ανθρώπων και ανθρωποειδών κατασκευών.

• Όταν έχεις κατάθλιψη δεν σ' ενδιαφέρει. Γίνεσαι απαθής, γιατί χάνεις την αίσθηση της αξίας. Δεν έχει νόημα αν θα νιώσεις καλύτερα γιατί αν δεν έχει για σένα αξία...

• Ο Μέρσερ είπε: Θα χρειαστεί να κάνεις αυτό που δεν είναι σωστό όπου και να πας. Είναι ο βασικός όρος της ζωής, να χρειάζεται να παραβιάσεις την ταυτότητά σου. Σε κάποια στιγμή, κάθε ζωντανό πλάσμα πρέπει να το κάνει αυτό. Είναι η έσχατη σκιά, η ήττα της δημιουργίας· αυτή είναι η κατάρα που τρέφεται από τη ζωή. Παντού στο σύμπαν.

• «Λένε τώρα ότι ο Μέρσερ είναι απάτη» (παρατηρεί στο τελευταίο κεφάλαιο η μις Μάρστεν), «Ο Μέρσερ δεν είναι απάτη», απαντά ο Ντέκαρτ, «εκτός κι αν η πραγματικότητα είναι απάτη».

A Scanner Darkly (Έρευνα στο σκοτάδι) 1977

• Όταν είσαι τρελός μαθαίνεις να μη μιλάς.

• Κανενός τα βάσανα δεν είναι για πλάκα.

• Μια από τις πιο αποτελεσματικές μορφές βιομηχανικού ή πολιτικού σαμποτάζ πρέπει να περιορίζεται σε καταστροφές που δεν μπορούν να αποδειχθούν ποτέ ξεκάθαρα -ή ακόμα και καθόλου- ότι έγιναν σκόπιμα. Είναι σαν μια αόρατη πολιτική κίνηση· ίσως να μην υπάρχει καν.

• Το ασυνείδητο είναι επιλεκτικό· μαθαίνει τι είναι αυτό που πρέπει ν' ακούει.

• Συνήθιζαν να λένε ότι βλέπουμε μόνο "αντανακλάσεις" της πραγματικότητας, είπε ο ψυχολόγος. Όχι την ίδια την πραγματικότητα. Το σοβαρότερο λάθος μιας αντανάκλασης δεν είναι ότι δεν είναι πραγματική, αλλά ότι είναι αντεστραμμένη.

• Μου φάνηκε σαν να είπαν ότι η παθητική ζωή είναι καλή. Αλλά δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα, άκου παθητική ζωή. Είναι αντίφαση.

• Η κατάχρηση των ναρκωτικών δεν είναι αρρώστια, είναι απόφαση. Όπως όταν αποφασίζεις να πηδήξεις έξω από ένα αμάξι που τρέχει. Θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε εσφαλμένη κρίση· όχι αρρώστια. - (Σημείωμα του Συγγραφέα στο τέλος του διηγήματος)

Πώς να φτιάξεις ένα σύμπαν που να μην καταρρεύσει σε δύο μέρες (1978)

Αρχικά γράφτηκε ως ομιλία, το 1978 και εκδόθηκε στην συλλογή Ελπίζω να φτάσω σύντομα. Διαθέσιμη στο διαδίκτυο

• Οι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, λυπάμαι που το λέω, πραγματικά δεν ξέρουν τίποτα. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για την επιστήμη επειδή η σχετική μας γνώση είναι περιορισμένη και εκλαϊκευμένη, και συνήθως η φαντασία μας είναι φριχτή.

• Τα δύο βασικά θέματα που με ενθουσιάζουν είναι «Τι είναι πραγματικότητα;» και «Από ποια στοιχεία αποτελείται η αυθεντική ανθρώπινη ύπαρξη;»

• Πραγματικότητα είναι αυτό που ακόμα κι αν σταματήσεις να πιστεύεις σε αυτό δεν χάνεται.

• Γιατί σήμερα ζούμε σε μια κοινωνία όπου οι πλαστές πραγματικότητες κατασκευάζονται από τα ΜΜΕ, τις κυβερνήσεις, τις μεγάλες εταιρίες, τις θρησκευτικές οργανώσεις, τις πολιτικές οργανώσεις [...] Έτσι λοιπόν ρωτώ, μέσα από τα γραπτά μου, τι είναι αληθινό; Γιατί συνεχώς βομβαρδιζόμαστε με ψευτοπραγματικότητες, κατασκευασμένες από σοφούς ανθρώπους που χρησιμοποιούν πολύ σοφούς ηλεκτρονικούς μηχανισμούς. Δεν δισπιστώ για τα κίνητρά τους, δισπιστώ για την δύναμή τους. Έχουν πολλή. Και είναι μια εκπληκτική δύναμη: αυτή της δημιουργίας ολόκληρων συμπάντων· συμπάντων του μυαλού. Δικαιούμαι να το ξέρω. Κάνω εξάλλου το ίδιο πράγμα.

• Ψεύτικες πραγματικότητες θα δημιουργήσουν ψεύτικους ανθρώπους. Ή ψεύτικοι άνθρωποι θα γεννήσουν ψεύτικες πραγματικότητες και μετά θα τις πουλήσουν σε άλλους ανθρώπους, μετατρέποντάς τους τελικά σε πλαστογράφους των εαυτών τους. Έτσι καταλήγουμε με πλαστούς ανθρώπους που επινοούν πλαστές πραγματικότητες και μετά τις ξεπουλάνε σε άλλους πλαστούς ανθρώπους. Είναι απλώς μια μεγάλη εκδοχή της Disneyland.

• Το βασικό εργαλείο για τον χειρισμό της πραγματικότητας είναι ο χειρισμός των λέξεων. Αν μπορείς να ελέγξεις το νόημα των λέξεων, μπορείς να ελέγξεις τους ανθρώπους που πρέπει να χρησιμοποιούν τις λέξεις.

• Αλλά ένας άλλος τρόπος να ελέγχεις το μυαλό των ανθρώπων είναι το να ελέγχεις την αντίληψή τους. Αν μπορείς να τους καταφέρεις να δουν τον κόσμο όπως και εσύ, θα σκέφτονται όπως κι εσύ.

• Η αυθεντική ανθρώπινη ύπαρξη είναι ένας από εμάς που ενστικτωδώς ξέρει τι δεν πρέπει να κάνει και ταυτόχρονα αρνιέται να το κάνει. Θα αρνηθεί να το κάνει ακόμα κι αν επιφέρει τρομερές συνέπειες σε αυτόν τον ίδιο και σε αυτούς που αγαπά. Αυτό είναι για μένα το έσχατο ηρωικό χαρακτηριστικό των συνηθισμένων ανθρώπων: λένε όχι στον τύρρανο και δέχονται ήρεμα τις συνέπειες της αντίστασής τους.

• Υπάρχει τεράστια δύναμη στη δυνατότητα των παιδιών να αντιστέκονται στο απατηλό, στο ψεύτικο. Ένα παιδί έχει το πιο καθαρό βλέμμα και το πιο σταθερό χέρι.

Εισαγωγή στο "Ο χρυσαφένιος άντρας" (1980)

• Αυτό ήταν και είναι το πρόβλημά μου: η ανάρμοστη συμπεριφορά. Κοντολογίς, φοβάμαι την εξουσία, αλλά ταυτόχρονα απορρίπτω κι αυτήν και το φόβο μου κι επαναστατώ. Το να γράφεις επιστημονική φαντασία είναι ένας τρόπος να επαναστατείς.

• Η συμπεριφορά μου αυτή κρύβεται στα θέματα που υπάρχουν στα γραπτά μου, όπως "Ο κόσμος είναι πραγματικός;" ή " Είμαστε όλοι άνθρωποι ή μήπως μερικοί είναι απλά μηχανές αντανακλαστικών;"

• Έχω μέσα μου θυμό. Πάντα είχα. Ο θάνατος με τρελαίνει. Το μαρτύριο των ανθρώπων και των ζώων με τρελαίνει.

• Θέλω να γράψω για τους ανθρώπους που αγαπώ και να τους τοποθετήσω μέσα στους φανταστικούς κόσμους που έχω στο μυαλό μου. Όχι μέσα στον κόσμο που ζούμε, αυτός ο κόσμος δεν ικανοποιεί τις προδιαγραφές μου.

• Στην πραγματικότητα, τελικά, η κατάστασή μας, η ανθρώπινη κατάσταση, δεν είναι θλιβερή ή γεμάτη βαθιά νοήματα, αλλά αστεία.

• Η μουσική είναι ο μόνος δεσμός που κρατάει τη ζωή μου σε συνοχή.

• Είναι η δουλειά μου και το ψώνιο μου που διασταυρώνονται και αναμιγνύονται. Δεν μπορείς να ζητήσεις τίποτα καλύτερο: Να είναι η δουλειά σου κι η αμαρτία σου ένα κράμα.

• Να γιατί αγαπω την ε.φ. Μ' αρέσει να τη διαβάζω, μ' αρέσει να τη γράφω. Ο συγγραφέας ε.φ. δεν βλέπει απλώς τις πιθανότητες. Βλέπει τις τρελές πιθανότητες. Δεν είναι μονάχα το "Κι αν —", είναι το "Θεέ μου, κι αν —". Με φρενίτιδα κι υστερία.

• Αυτό που κατά τη γνώμη μου βοηθάει -αν τέλος πάντων υπάρχει από κάπου βοήθεια- είναι η προσπάθεια να βρεις το μικροσκοπικό σπόρο του αστείου μέσα τον πυρήνα του τρομακτικού και του μάταιου. [...] Μονάχα ένας τρόπος υπάρχει να τη βγάλεις καθαρή: να βλέπεις σε κάθε τι ό,τι, τελικά, είναι αστείο.

VALIS (1981)

• Μερικές φορές η κατάλληλη αντίδραση στην πραγματικότητα είναι να παραφρονήσεις.

• Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ λογικής και παραφροσύνης είναι πιο λεπτή κι από κόψη ξυραφιού, πιο κοφτερή κι από δόντια κυνηγόσκυλου, πιο ευμετάβλητη κι από σύννεφο. Είναι πιο φευγαλέα κι από φάντασμα. Ίσως να μην υπάρχει· ίσως να είναι φάντασμα.

• 1) Αυτοί που συμφωνούν μαζί σου είναι τρελοί.

2) Αυτοί που δε συμφωνούν μαζί σου είναι στην εξουσία.

• Ο άνθρωπος και ο κόσμος είναι αμοιβαίως δηλητηριώδεις.

• Όταν πολεμάς την Αυτοκρατορία, μολύνεσαι από την παραφροσύνη της. Αυτό κι αν είναι παράδοξο. Όποιος καταβάλλει ένα τμήμα της Αυτοκρατορίας, γίνεται η Αυτοκρατορία· εξαπλώνεται σαν ιός, επιβάλλει τη μορφή της στους εχθρούς της. Έτσι μεταβάλλεται στους εχθρούς της.

Διάσπαρτα

• Μην προσπαθείς να λύσεις σοβαρά προβλήματα μέσ' στα μαύρα μεσάνυχτα. - What The Dead Men Say (1964)

• Όποιον προσέξουν οι θεοί τον καταστρέφουν. Παραμένοντας ταπεινός γλυτώνεις από την ζήλεια των θεών. - Ο Άνθρωπος Στο Ψηλό Κάστρο (1962)

• Ο δημιουργός αυτού του κόσμου είναι παράφρων. - Εξήγησις (Exegesis) 1974

• Φίλος είναι κάποιος που δεν σου λέει αυτό που θέλεις ν' ακούσεις. Ένας φίλος σου λέει την αλήθεια. - Hour 25: A Talk With Philip K. Dick hosted by Mike Hodel KPFK-FM, North Hollywood, California. June 26, 1976.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Φίλιπ Κ. Ντικ στο Internet Movie Database