Εγωισμός

Βλέπε και:

• Αλαζονεία
• Αλτρουισμός
• Ταπεινοφροσύνη
  

Αγία Γραφή

• Εισίν οι πλουτίζοντες μηδέν έχοντες και εισίν οι ταπεινούντες εαυτούς εν πολλώ πλούτω Σολομών, Παροιμ. ιγ’7.
• Η ταπείνωση προηγείται της δόξας και ο εγωισμός της καταστροφής [Παλαιά Διαθήκη]

Αρχαίοι Έλληνες

• Είναι φυσικό να αγαπά καθένας τον εαυτό του Αριστοτέλης
• Οι μεν ουν εις όνειδος άγοντες αυτό φιλαύτους καλούσι τους εαυτοίς απονέμοντας το πλείον εν χρήμασι και τιμαίς και ηδοναίς ταις σωματικαίς (Άλλοι ονομάζουν με κάποια μομφή φίλαυτους εκείνους που δίνουν στους εαυτούς τους τόσο από άποψη χρημάτων, όσο και από την άποψη των τιμών και των σωματικών ηδονών τη μεγαλύτερη μερίδα) Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια Ι 1166b
• Επεί δε το όμοιον και το συγγενές ηδύ εαυτώ άπαν, μάλιστα δε αυτός προς εαυτόν έκαστος τούτο πέπονθεν, ανάγκη πάντας φιλαύτους είναι ή μάλλον ή ήττον (Με βάση ότι για τον καθένα είναι ευχάριστο κάθε τι που είναι συγγενικό και όμοιο μ’ αυτόν κι ότι το αίσθημα τούτο δοκιμάζει ιδιαίτερα καθένας για τον εαυτό του, αναγκαστικά βγαίνει σαν συμπέρασμα ότι όλοι, άλλος πιο πολύ κι άλλος πιο λίγο, είναι φίλαυτοι) Αριστοτέλης, Ρητ.Τέχνη Τ 1371b.
• Δεν είναι κακό το να νομίζει ο άνθρωπος ότι έχει κατιτί δικό του. Είναι φυσικό το να αγαπά κανείς τον εαυτό του, μόνο δε ο εγωισμός πρέπει να κατακρίνεται. Δηλαδή όχι το να αγαπάς απλώς τον εαυτό σου, αλλά το να τον αγαπάς περισσότερο από ό,τι πρέπει Αριστοτέλης
• Ο εγωισμός, είναι το είδος της αγάπης το οποίο δικαίως δυσφημίστηκε, γιατί δεν είναι η αγάπη προς τον εαυτό μας, αλλά ένα πάθος αχαλίνωτο από τον εαυτό μας, πάθος ολέθριο το οποίο παρασύρει το φιλάργυρο προς το χρήμα του και όλους τους ανθρώπους προς το αντικείμενο των επιθυμιών τους Αριστοτέλης
• Αναγκαστικά όλοι είναι φίλαυτοι, περισσότερο ή λιγότερο Αριστοτέλης
• Ο εγωισμός είναι ένα πάθος ολέθριο Αριστοτέλης
• Ο εγωισμός είναι η σκουριά της λογικής Άγνωστος
• Ο μεγαλύτερος κόλακας για τον καθένα μας είναι η δική μας φιλαυτία και το μόνο φάρμακο η ειλικρίνεια και η παρρησία των φίλων μας Βάκων
• Κάποτε το εγώ γίνεται εμείς Γαληνός
• Ότι ου περί πολιτείας εισίν αι προς αλλήλους διαφοραί, αλλά περί των ιδία συμφερόντων εκάστω (Οι διαφορετικές απόψεις μεταξύ των ανθρώπων δεν αφορούν στο πολίτευμα, αλλά στα ιδιωτικά συμφέροντα του καθενός) Λυσίας, Δήμου καταλ.απολ. 10.
• Τούτ’ εστί το ζήν, μη σεαυτώ ζην μόνω (Ζωή είναι να μη ζεις μόνο για τον εαυτό σου) Μένανδρος, Γν.μον.585.
• Ουκ έστις ουδείς, όστις ουχ αυτόν φιλεί (Δεν υπάρχει κανένας, που δεν αγαπά τον εαυτό του) Μένανδρος, Γνωμ.Μον.
• Να θέλεις να είσαι σε όλους αρεστός και όχι μόνο στον εαυτό σου Μένανδρος
• Για το όνομά σου, εγκώμιο, ποτέ σου να μην πλέξεις (ή) Μην επαινείς ποτέ τον εαυτό σου Μένανδρος
• Πάντων αμαρτημάτων διά την σφόδραν εαυτού φιλίαν αίτιον εκάστω γίγνεται εκάστοτε (Η μεγάλη αγάπη για τον εαυτό του, είναι σε κάθε περίπτωση η αιτία για όλα τα σφάλματα που κάνει κάθε άνθρωπος) Πλάτωνας, Νόμοι 731-Ε.
• Ποιος άνθρωπος δεν είναι φίλος του εαυτού του; Σοφοκλής
• Συμβαίνει πάντα το ίδιο πράγμα: κάθε άνθρωπος δεν σκέφτεται παρά τον εαυτό του μόνο Σοφοκλής
• Ο εγωιστής συγκεντρώνει όλο τον κόσμο στον εαυτό του, ενώ ο αλτρουιστής δίνει τον εαυτό του σε όλο τον κόσμο Στοβαίος
• Τους μεν κενούς ασκούς τους φουσκώνει ο άνεμος, τους δε ανόητους ανθρώπους η αλαζονεία (ή) Τα άδεια σακιά, ο αέρας τα φουσκώνει, τους ανόητους όμως ανθρώπους η έπαρση (ή) Ο αέρας φουσκώνει τα πανιά και η ξιπασιά τους ανόητους (ή) Όπως οι χωρίς περιεχόμενο ασκοί φουσκώνουν με τον αέρα, έτσι και οι χωρίς πνευματική υπόσταση άνθρωποι διογκώνονται από την έπαρση, την αλαζονεία και την εσφαλμένη για τον εαυτό τους γνώμη Σωκράτης

Πατέρες της Εκκλησίας

• Ο εγωισμός είναι ένα ζευγάρι ξυλοπόδαρα, που κάνουν τον άνθρωπο ψηλό, χωρίς να τον κάνουν μεγάλο Μέγας Βασίλειος
• Κενοδοξία είναι το πρώτο που βλαστάνει στην ανθρώπινη καρδιά και το τελευταίο που ξεριζώνεται Χρυσόστομος
• Ο Κύριος ακατάπαυστα ενεργεί με τη δικαιοσύνη και το έλεός του στις καρδιές των ανθρώπων. Ταπεινώνει τον εγωιστή με ποικίλες περιστάσεις της ζωής, αρρώστιες, στερήσεις, αδοξίες από τον κόσμο. Και υψώνει τον ταπεινό [Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης]
• Εκείνος που τον εαυτό του αγαπά, δεν μπορεί ν’ αγαπήσει τον Θεό. Ενώ εκείνος που, για χάρη του Θεού, δεν αγαπά τον εαυτό του, αγαπά τον Θεό [Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ]
• Ο εγωισμός και η αλαζονεία είναι άρνηση του Θεού, εκούσια απομάκρυνση από τον Θεό [Άγιος Σιλουανός]
• Παιδιά της φιλαυτίας είναι: οι έπαινοι στην καρδιά, η αυταρέσκεια, η λαιμαργία, η πορνεία, η κενοδοξία, ο φθόνος και το κορύφωμα όλων των κακών, η υπερηφάνεια [Όσιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος]
• Πολλοί απέβαλαν όλους τους δερμάτινους χιτώνες, τον τελευταίο όμως, τον χιτώνα της κενοδοξίας, τον απέβαλαν μόνο όσοι σιχάθηκαν την μητέρα της, την αυταρέσκεια [Όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής]

Διάφοροι

• Αν βρεις άνθρωπο που να έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, να είσαι βέβαιος πως αυτή είναι η μόνη μεγάλη ιδέα που πέρασε από το μυαλό του
• Από όλους τους κόλακες ο εγωισμός είναι ο πιο μεγάλος
• Αυτός που υπηρετεί το Θεό αγνοεί τον εαυτό του κι αυτός που υπηρετεί τον εαυτό του αγνοεί το Θεό.
• Δεν υπάρχει σοφία σ’ εκείνον που νομίζει ότι είναι σοφός (Λέων Τολστόι)
• Εγωισμός είναι το φοβερό εκείνο ελάττωμα που δεν συγχωρεί κανείς στους άλλους, και που ο καθένας έχει μέσα του (Hen. Beeche)
• Εγωιστής είναι αυτός που μας μιλάει συνέχεια για τον εαυτό του, όταν εμείς το μόνο που θέλουμε είναι να του μιλήσουμε για τον εαυτό μας!
• Εγωιστής είναι εκείνος, που κάνει στον εαυτό του, ό,τι θα θέλαμε να έκανε σε μας
• Εγωιστής: Κακόγουστο άτομο που ενδιαφέρεται περισσότερο για τον εαυτό του παρά για μένα (Ambrose Bierce) (Αμερικανός συγγραφέας, 1842-1914)
• Είναι καλό να θυμόμαστε ότι ολόκληρο το σύμπαν, με μια μηδαμινή εξαίρεση, αποτελείται από άλλους (John Andrew Holms)
• Εκεί που ξεριζώνεται ο Θεός, λατρεύεται το Εγώ.
• Εκείνος που αξίζει να επαινείται από τους άλλους, ο ίδιος δεν επαινεί ποτέ τον εαυτό του
• Εκείνος που ζει για τον εαυτό του, δεν άρχισε ακόμα να ζει
• Η πιο σημαντική πηγή αυταπάτης είναι το ψεύδος προς τον εαυτό μας
• Θεέ μου, Κάνε με να βλέπω τον εαυτό μου, όχι με τα μάτια τα δικά μου, αλλά με τα μάτια των φίλων μου, για να τον διορθώνω, με τα μάτια των εχθρών μου, για να τον προστατεύω, με τα μάτια τα δικά Σου, τον οφθαλμό “ός τα πανθ’ ορά”, για να τον ανυψώσω
• Και μολονότι όλοι φωνάζουν “κάτω ο εγωισμός”, κανείς στην ουσία δεν εννοεί τον δικό του εγωισμό (Σ. Μπάτλερ)
• Κύριε, μην αφήσεις ποτέ ν’ αντιληφθώ κάποιες αρετές που έτυχε να έχω (Πωλ Κλωντέλ)

• Ο άνθρωπος είναι σαν το αριθμητικό κλάσμα, όπου αριθμητής είναι ο αληθινός εαυτός του και παρανομαστής η εικόνα που έχει για τον εαυτό του. Όσο μεγαλώνει ο παρανομαστής, τόσο μικραίνει η αξία του κλάσματος. Κι όσο ο παρανομαστής τείνει προς το άπειρο, τόσο το κλάσμα τείνει προς το μηδέν.
• Ο εγωισμός είναι ένας διπλός φακός: Μεγαλώνει τον εαυτό μας και μικραίνει τους άλλους (κα Χόλσταϊν Ντε Στάαλ ή Ντε Στάελ)
• Ο εγωισμός είναι ο μόνος αληθινός αθεϊσμός (Ζανβίλ)
• Ο εγωιστής δεν ανέχεται τον εγωισμό (Joseph Roux), Γάλλος κληρικός, 1834-1886)
• Ο εγωιστής υπερηφανεύεται που έμαθε πολλά, ο σοφός λυπάται που δεν έμαθε περισσότερα (Λα Ροσφουκώ)
• Ο λόγος για τον οποίο πολλοί δεν αρέσουν στους άλλους, είναι ότι αρέσουν πολύ στον εαυτό τους (Άλκοττ)
• Ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι ο εαυτός μας (Κάρολος Ντίκενς)
• Οι άνθρωποι που έχουν κάποια αξία, δεν καυχιώνται ποτέ για την αξία τους
• Οι χειρότεροι εγωιστές είναι οι ταπεινολόγοι (Ισίδωρος Πηλουσιώτης)
• Όποιος δεν έχει πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, αξίζει πολύ περισσότερο απ’ όσο ο ίδιος πιστεύει
• Όποιος είναι μεθυσμένος νομίζει ότι ο κόσμος γυρίζει γύρω απ’ τον εαυτό του (Ουίλλιαμ Σαίξπηρ)
• Όποιος έχει διδάσκαλο τον εαυτό του, έχει τρελό διδάσκαλο (Πεσταλότσι)
• Όποιος μένει πολύ με τον εαυτό του, εξαχρειώνεται
• Όποιος προσπαθεί να φανεί ‘κάποιος’, διαβεβαιώνει τους άλλους πως είναι ασήμαντος.
• Όσο πιο άδειος είναι κανείς, τόσο περισσότερο γεμίζει και φουσκώνει από τον εαυτό του
• Περισσότερο ανυπόφορος κι απ’ αυτόν που έχει πάντα άδικο, είναι εκείνος που νομίζει πως έχει πάντα δίκιο (Τουργκένιεφ ή (Μπαλζάκ)
• Προτιμώ τα λάθη που με κάνουν ταπεινό, παρά τις επιτυχίες που μου υποθάλπουν τον εγωισμό.
• Το ‘εγώ’ είναι μισητό. Αλλά φυσικά το… ‘εγώ’ των άλλων (Πωλ Βολερώ)
• Το να μιλάς εναντίον των άλλων συχνά είναι ένας τρόπος να μιλάς υπέρ του εαυτού σου, χωρίς να μιλάς για τον εαυτό σου
• Υπάρχουν λάθη που τα δικαιολογώ και πάθη που τα συγχωρώ. Είναι τα δικά μου

Παροιμίες για τον εγωισμό

Ελληνικές παροιμίες

• Αγαπώ και σένα, μα κάλλιο έχω εμένα
• Αγαπώ τον φίλο μου, μα κάλλιο έχω εμένα
• Αγαπώ τους φίλους μου πολύ, τον εαυτό μου όμως περισσότερο
• Αδερφέ μου και μη καλύτερέ μου
• Άμα πεθάνω εγώ, φούρνος να μην καπνίσει
• Απ’ ακριβό βλέπεις, από φαγά δε βλέπεις
• Απόθανε η μάνα μου, μάνα μην απομείνει
• Ας γυρίζει ο μύλος κι ας γαβγίζει ο σκύλος
• Ας με λένε δημαρχίνα κι ας ψοφάω απ’ την πείνα (Καλαβρύτων)
• Ας τρώει η γριά κι ας μουρμουρίζει ο γέρος
• Αυτός που δεν φροντίζει για τίποτε άλλο παρά για τον εαυτό του, είναι σκλάβος της πιο μεγάλης σκλαβιάς
• Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει
• Δός μου αλεύρι, να σου κάνω καρβέλι
• Δός μου, κυρά, τον άντρα σου, και πάρε σύ τον κόπανο
• Δυό φορές νικά, όποιος νικά τον εαυτό του
• Δώσ’ μου το ψωμάκι σου, να σου δώσω λιγουλάκι
• Εκείνος που ζαλίζεται, όταν ψηλά ανεβαίνει, θα’κανε ίσως πιο καλά, στα χαμηλά να μένει
• Έμαθες να μου γυρεύεις, έμαθα να μη σου δίνω
• Έξω από μένα κι ας είναι και στον αδελφό μου
• Έξω από το κεφάλι μου κι ας είν’ του αδελφού μου
• Η πλύστρα πλένει το δικό της νυχτικό πρώτα
• Η πολύ τεντωμένη κόρδα, σπάει γρήγορα
• Η φιλία – φιλία και τα νιτερέσια χώρια
• Η φιλία – φιλία και το νιτερέσο – νιτερέσο
• Ήρθε τ’ αρνάκι, να μάθει στον πατέρα του να βόσκει
• Κάθε πετεινός στην αυλή του κράζει
• Κάθε πουλί, με τη φωνή του χαίρεται
• Κάθε τσαπί, για λόγου του δουλεύει
• Κάθε χέρι για τον εαυτό του μαζεύει
• Καθένας βάζει ξύλα κάτω απ’ τη χύτρα του
• Καθένας συδαυλίζει για την πίτα του
• Καλά ξέρεις να ξύσεις μόνο το δικό σου νύχι
• Κάλλιο να’χω, παρά να’χεις
• Με τα ξένα κόλλυβα μακαρίζει τους γονείς του
• Μπαίνει βγαίνει ο Δεσπότης, χάφτει κι από ένα σύκο
• Ο μακρολαίμης πετεινός, στη γειτονιά του κράζει, μα τα δικά του δε θωρεί κι άλλους καταδικάζει
• Ο Μανόλης με τα λόγια, χτίζει ανώγεια και κατώγια
• Ο παπάς μου πέθανε, παπάς μην απογίνει
• Ο παπάς πρώτα τα γένια του βλογάει
• Ο παπάς πρώτα τα γένια του ευλογάει
• Ο πρώτος εχθρός σου είν’ ο εαυτός σου
• Ο χορτάτος τον νηστικό δεν τον πιστεύει
• Ό,τι δε φτάνει η αλεπού, το κάνει κρεμαστάρι
• Ό,τι κάμ’ η παπαδιά, μην το κάνει άλλη καμιά
• Όλοι μιλούν για τ’ άρματα κι ο Γιάννης για την πίτα
• Όποιος δεν παινέσει το σπίτι του, πέφτει και τον πλακώνει
• Όποιος δεν παίρνει απ’ τις μέρες μου, να ζήσει χίλιους χρόνους
• Όποιος είναι ζεστός, νομίζει όλους έτσι
• Όποιος κρατά το μέλι, μελώνεται
• Όπως ξέρει ο γέρος, φιλά τη γρά του
• Όταν διψάει η αυλή σου, μη χύνεις έξω το νερό
• Όταν ο σκύλος σου πεινάει, τους ξένους μην ταΐζεις
• Όταν πεθάνω εγώ, στάχτη και σκόνη ας γίνουν όλα
• Όταν φαγωθεί το ψωμί, καληνύχτα της συντροφιάς
• Πάντα ο παπάς ξεχνάει να φροντίζει για τον διάκο
• Παρά να ’χει η γειτονιά μου, κάλλιο να ’χουν τα παιδιά μου
• Παρά να τα πάρει άλλος, κάλλιο εγώ που ’μαι κουμπάρος
• Πιο κοντά είναι το πετσί μου, από το πουκάμισο
• Πιο κοντά είναι το στόμα μου, παρά το δικό σου
• Πρώτα έρχομ’ εγώ, έπειτα ο γείτονάς μου
• Σαν πεθάνει τ’ άλογό μου, χορτάρι μη φυτρώσει
• Στον εαυτό μου είναι ο καλύτερος φίλος
• Στον καθένα, το σάλιο απ’ το στόμα του φαίνεται γλυκό
• Τ’ άδεια βαρέλια περισσότερο βροντούν
• Τα δικά μου, δικά μου, και τα δικά σου, δικά μου
• Τα δικά σας είναι σύκα, τα δικά μου είν’ καρύδια
• Το βάρος είναι αλαφρό, στου διπλανού τον ώμο
• Το βάρος είναι ελαφρύ στην πλάτη τ’ άλλου
• Το δικό σου δεν το θέλω, το δικό μου δεν τ’ αφήνω
• Το συμφέρον με το δράμι κι η φιλία με το καντάρι
• Το συμφέρον που τυφλώνει τον ένα, ανοίγει των άλλων τα μάτια
• Χύθηκε η μαγειριά μας, πάει και η κουμπαριά μας
• Ψηλά μη χτίζεις τη φωλιά, γιατί θα γείρ’ ο κλώνος και θα σου πάρουν τα πουλιά και θα σου μείνει ο πόνος

Παροιμίες άλλων λαών

• Ο καθένας τραβάει το νερό στο μύλο του ή [Γαλλική Παροιμία]
• Ο Κύριος ημών έπλυνε πρώτα τα δικά του κι ύστερα των Αποστόλων τα πόδια [Γερμανική Παροιμία]
• Όποιος τρώει μόνος, στραγγίζεται μόνος του [Αραβική παροιμία]
• Όσο πιο πολύ και πιο συχνά μιλάτε για τον εαυτό σας, τόσο περισσότερο πλησιάζετε το ψέμμα [Κινέζικη παροιμία]