Αλαζονεία

Βλέπε και:

Αγία Γραφή

Πάς ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται [Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, ιδ’11]
Όστις υψώσει εαυτόν ταπεινωθήσεται, και όστις ταπεινώσει εαυτόν υψωθήσεται [Κατά Ματθαίον κγ’12]
Καυχάσθω ο αδελφός ο ταπεινός εν τω ύψει αυτού, ο δε πλούσιος εν τη ταπεινώσει αυτού [Καινή Διαθήκη – Ιακώβου α’9]
Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν [Καινή Διαθήκη – Ιακώβου δ’6]
Ο καυχώμενος εν Κυρίω καυχάσθω. Ου γαρ ο εαυτόν συνιστών, εκείνος εστι δόκιμος, αλλ’ όν ο Κύριος συνίστησιν [Απόστολος Παύλος, Β’Κορινθ. ι’17]
Μη τα υψηλά φρονούντες, αλλά τοις ταπεινοίς συνεπαγόμενοι. Μη γίνεσθε φρόνιμοι παρ’ εαυτοίς [Απόστολος Παύλος - Προς Ρωμαίους ιβ’16]
Ουκ εις τα άμετρα καυχησόμεθα αλλ’ εις το μέτρον του κανόνος ού εμέρισεν ημίν ο θεός μέτρου (Δεν θα καυχηθούμε για πράγματα που είναι έξω απ’ το κανονικό, αλλά για κείνα που βρίσκονται στο μέτρο του κανόνα, που μας δώρισε ο Θεός) [Απόστολος Παύλος, Κορινθ. Β’]
Μη υψηλοφρόνει, αλλά φοβού. Ει γαρ ο Θεός των κατά φύσιν κλάδων ουκ εφείσατο, μήπως ουδέ σου φείσεται [Απόστολος Παύλος – Προς Ρωμαίους ια’20-21]
Εί τις δοκεί είναί τι, μηδέν ών, φρεναπατά εαυτόν. Το δε έργον εαυτού δοκιμαζέτω έκαστος, και τότε εις εαυτόν μόνον το καύχημα έξει, και ουκ εις έτερον [Απόστολος Παύλος, Γαλάτ. στ’3]
Εί τις δοκεί είναι παρ’ υμίν εν τω αιώνι τούτω, μωρός γενέσθω, ίνα γένηται σοφός [Απόστολος Παύλος, Α’ Κορινθ. γ’18]
Είς υπέρ του ενός μη φυσιούσθε κατά του ετέρου. Τι γαρ σε διακρίνει; Τι δ’ έχεις ό ουκ έλαβες; Ει δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαβών; [Απόστολος Παύλος, Α’ Κορινθ. δ’6]
Η γνώσις φυσιεί (προκαλεί έπαρση), η δε αγάπη οικοδομεί [Απόστολος Παύλος]
Μη σχηματίσεις το φρόνημα οτι είσαι συνετός και μην εμπιστεύεσαι τη σοφία σου [Σολομώντας] (Παροιμίαι Γ΄,4)
Εισίν οι πλουτίζοντες μηδέν έχοντες και εισίν οι ταπεινούντες εαυτούς εν πολλώ πλούτω [Σολομώντας] (Παροιμ. ιγ’7)
Εν περιβολή ιματίων μη καυχήσεις και εν ημέρα δόξης μη επαίρου [Παλαιά Διαθήκη – Σοφία Σειράχ ια’4]
Ακάρθατος παρά Θεώ πάς υψηλόκαρδιος [Παλαιά Διαθήκη – Παροιμίες ιστ’5]
Επί τη σοφία μη επαίρου [Παλαιά Διαθήκη – Παροιμίες γ’5]
Όπου εισέλθει η υπερηφάνεια, εισέρχεται η καταισχύνη, η δε σοφία είναι με το μέρος των ταπεινών (Σολομών)
Προ συντριβής ηγείται ύβρις, προ δε της πτώσεως υπερηφάνεια [Παροιμίες Σολομώντος ιστ’18]
Τι ωφέλησεν ημάς η υπερηφανία; Και τι πλούτος μετά αλαζονείας συμβέβληται ημίν; Παρήλθεν εκείνα πάντα ως σκιά (Τι μας ωφέλησε η καυχησιά; Και σε τι ο πλούτος με την αλαζονεία συνεισφέρουν για την ευτυχία μας; Σε τίποτα, γιατί συνήθως και τα δύο περνούν σα σκιά) [Σολομών 5]
Εταπείνωσας τον υψηλόν και ύψωσας ταπεινόν [Παλαιά Διαθήκη – Ιεζεκιήλ κα’25]
Μη είπης τω πλήθει των δώρων μου και εν τω προσενέγκαι με Θεώ υψίστω προσδέξεται [Παλαιά Διαθήκη – Σοφία Σειράχ ζ’19]
Μη εξύψω εαυτόν, ίνα μη πέσης και επαγάγης τη ψυχή σου ατιμίαν [Παλαιά Διαθήκη – Σοφία Σειράχ α’30]
Μη καυχάσθε και μη λαλείτε υψηλά εις υπεροχήν μηδέ εξελθέτω μεγαλορρημοσύνη εκ του στόματος υμών [Παλαιά Διαθήκη – Α’Βασιλειών β’3]
Μη καυχάσθω ο σοφός εν τη σοφία αυτού και μη καυχάσθω ο ισχυρός εν τη ισχύι αυτού και μη καυχάσθω ο πλούσιος εν τω πλούτω αυτού, αλλ’ ή εν τούτω καυχάσθω ο καυχώμενος συνίειν και γινώσκειν ότι εγώ ειμί Κύριος ο ποιών έλεος και κρίμα και δικαιοσύνην επί της γης, ότι εν τούτοις το θέλημά μου, λέγει Κύριος [Παλαιά Διαθήκη – Ιερεμίας θ’23-24]
Μη λέγε καθαρός ειμι τοις έργοις, και άμεμπτος εναντίον του Θεού [Παλαιά Διαθήκη – Ιώβ ια’4]
Οι οφθαλμοί οι μετέωροι ταπεινωθήσονται [Παλαιά Διαθήκη – Ησαϊας ε’15]
Εξολοθρεύσει Κύριος γλώσσα μεγαλορρήμονα [Παλαιά Διαθήκη – Ψαλμοί ια’14]

Αρχαίοι Έλληνες και Λατίνοι

Οράς τα υπερέχοντα ζώα ως κεραυνοί ο Θεός ουδέ εά φαντάζεται, τα δε σμικρά ουδέν μεν κνίζει, οράς δε, ως εκ οικήματα τα μέγιστα αεί και δένδρεα τα τοιαύτ’ αποσκήπτει τα βέλεα. Φιλέει γαρ ο Θεός τα υπερέχοντα πάντα κολούειν. Ούτω δε και στρατός πολύς υπό ολίγου διαφθείρεται [Λογίων θησαύρισμα β’ σελ. 280]
Αλαζονείας ούτις εκφεύγει δίκην
Όταν ευτυχείς, μη μέγα φρόνει
Τίκτει γαρ κόρος ύβριν, όταν πολύς όλβος επιτιμά ανθρώποισιν όσοις μη νόος άρτιος ήν (Ο κορεσμός γεννά αλαζονεία, πολλά σαν πέσουν πλούτη σ’ ανθρώπους που δεν έχουν το νου τους μετρημένο)
Οίησις ακάθαρτον φύσει εστί
Οίησις προκοπής εγκοπήν (Η έπαρση είναι εμπόδιο στην προκοπή)
Μη καυχώ τα εις αύριον, ου γαρ οίδας τι τέξεται η επιούσα
Ύβριν γαρ ου στέργουσιν ουδέ δαίμονες (Την αλαζονεία δεν την ανέχονται ούτε οι θεοί)
Ύβριν χρη σβεννύναι μάλλον ή πυρκαϊήν (Την αλαζονεία πρέπει κανείς να σβήνει, παρά την πυρκαγιά)
Πλούτος αλόγιστος προσλαβών εξουσίαν, και τους φρονείν δοκούντας ανοήτους ποιείν (Ο ανέμελος πλούτος, όταν αποκτήσει εξουσία, κάνει ανόητους και εκείνους που λογαριάζονταν φρόνιμοι)
Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα [Απάντηση που εδόθη σε υπερηφανευόμενο ότι σε αγώνες στη Ρόδο, πέτυχε μεγάλο άλμα] [Αρχαίο ρητό]
Ώδυνεν όρος και είτα μυν απέτεκεν (Εκοιλοπόνησε το βουνό και γέννησε ποντίκι) [Αρχαίο ρητό] ή [Αποστόλιος, (Παροιμίες)]
Ο καθένας στην ευτυχία του γίνεται κάπως υπερήφανος Αισχύλος
Και οι μεγάλης αξίας άνδρες, των οποίων τα μεγαλουργήματα αναγνωρίζουμε, δεν είναι ανεκτοί, όταν καυχώνται για τις πράξεις τους Αισχύλος
Τις άνδρα κομπάζοντα μη τρέσας μενεί; (Ποιος άνδρα κομπαστή θα υπομένει χωρίς να φοβηθεί;) Αισχύλος (Επτά επί Θήβαις 423)
Ο κόμπος ου κατ’ άνθρωπον φρονεί (Ο κομπαστής δεν σκέφτεται όπως ο λογικός άνθρωπος) Αισχύλος (Επτά επί Θήβαις 425)
Δεν πρέπει, θνητός σαν είναι κανείς, να’ναι περήφανος πέρ’ απ’ το μέτρο. Γιατί η υπεροψία, σαν ανθίσει, θα καρπίσει της καταστροφής τον στάχυ Αισχύλος
Δυσσεβείας μεν ύβρις τέκος (Η αλαζονεία είναι της ασέβειας γέννημα) Αισχύλος (Ευμένιδες 534)
Ως ουχ υπέρφευ θνητόν όντα χρη φρονείν. Ύβρις γαρ εξαθούσ’ εκάρπωσε στάχυν άτης, όθεν πάγκλαυστον εξαμά θέρος (Δεν πρέπει ο άνθρωπος να μεγαλοφρονεί, μια και είναι θνητός. Γιατί η περηφάνεια όταν ανθίζει, συνήθως καρπίζει σε στάχυα συμφοράς, απ’ όπου θερίζει θέρισμα γεμάτο δάκρυα) Αισχύλος (Πέρσαι 820-822)
Εφόσον είσαι θνητός, δεν πρέπει να είσαι πάρα πολύ (προκλητικά) υπερήφανος Αισχύλος
Ύβρις γαρ εξανθούσ’ εκάρπωσε στάχυν (Η αλαζονεία συνήθως όταν φτάνει στην ακμή της, τότε μεστώνει τον καρπό της) Αισχύλος (Κατζ. Αποφθ.Απάνθ.)
Οι παρά τοις ειδόσιν αλαζονευόμενοι εικότως γέλωτα οφλισκάνουσι (Όσοι κομπάζουν μπροστά σε ανθρώπους που τους γνωρίζουν είναι φυσικό να γελοιοποιούνται) Αίσωπος (Μύθοι 99)
Τα περί αυτού πάντα λέγειν και επαγγέλλεσθαι, και τα αλλότρια αυτού φάσκειν, αλλαζονείας (ίδιον εστί) (Το να λέγει κανείς διαρκώς για τον ίδιο τον εαυτό του και να δίνει υποσχέσεις και τα ξένα να τα παρουσιάζει για δικά του, είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της αλαζονείας) Αριστοτέλης (Ρητορική Τέχνη Β)
Κόρος ύβριν τίκτει Αριστοτέλης
Υπό γαρ λόγων ο νους τε μετεωρίζεται, επαίρεται τ’ άνθρωπος (Από τους λόγους ξεσηκώνεται ο νους και τότε ο άνθρωπος γίνεται φαντασμένος) Αριστοφάνης (Όρνιθες 1448)
Αλαζονεία εμπόδιον σοφίας Βίας
Ο οιηματίας είναι ο εχθρός της προόδου Βίων
Ό βούλεται, τούθ’ έκαστος και οίεται Δημοσθένης (ιγ’ Ολυνθ. 33)
Ηδονή εστιν αλόγος έπαρσις (Η ηδονή είναι διέγερση που δεν στηρίζεται στη λογική) Διογένης Λαέρτιος (Ζ’ 114)
Ουδέν μικρότερον φιληδονίας και φιλοκερδείας και αλαζονείας. Ουδέν κρείσσον μεγαλοψυχίας και πραότητος και φιλανθρωπίας (Τίποτα δεν υπάρχει πιο ποταπό από τη φιληδονία, την πλεονεξία και την αλαζονεία. Τίποτα δεν υπάρχει ανώτερο από τη μεγαλοψυχία, την πραότητα και την φιλανθρωπία) Επίκτητος )(Ανθ.Στοβ. Ε 117)
Τα μεγάλα λόγια των υπερφίαλων γέννησαν μεγάλες συμφορές Ευριπίδης
Όταν ίδης προς ύψον ηρμένον τινά, λαμπρώ τε πλούτω και γένει γαυρούμενον, οφρύν τε μείζω της τύχης επηρκότα, τούτου ταχείαν νέμεσιν ευθύς προσδόκα (Όταν δεις κάποιον να περηφανεύεται πολύ και να καυχιέται για την καταγωγή και για τα πλούτη του, σύντομα να περιμένεις την τιμωρία του) Ευριπίδης (Ανθ.Στοβ. ΚΒ 5)
Την οίησιν προκοπής εγκοπήν (Η έπαρση είναι εμπόδιο της προκοπής Ηράκλειτος (13)
Ου γαρ εά φρονέειν μέγα ο Θεός άλλον ή εαυτόν Ηρόδοτος (Ιστορίαι 10)
Ο οιηματίας νομίζει ότι ο Θεός δεν έκανε κανέναν άλλο μεγαλύτερο απ’ αυτόν Ηρόδοτος
Ο Θεός αγαπά να ταπεινώνει τα υπερέχοντα Ηρόδοτος (ζ’10,5)
Δίκη δ’ υπέρ ύβριος ίσχει (Η δικαιοσύνη έχει μεγαλύτερη ισχύ από την αλαζονεία) Ησίοδος (Έργα και Ημέρες 217)
Όποιος έχει την εντύπωση πως ο γείτονάς του είναι αμαθής και πως μόνο αυτός είναι πολυμήχανος, είναι άμυαλος και βλαμμένος Θέογνις (Αποσπ. 221-223)
Αμέλει δε η αλαζονεία δόξει είναι προσποίησις τις αγαθών ουκ όντων (Η αλαζονεία είναι η προσποίηση προτερημάτων που δεν υπάρχουν) Θεόφραστος (Χαρακτήρες 23)
Χρη μη προς τας τύχας των εναντίων επαίρεσθαι (Δεν πρέπει να το παίρνετε πάνω σας για τις ατυχίες των αντιπάλων σας) Θουκυδίδης (ΣΤ’ ΙΙ)
Όσοι κομπάζουν για επιτυχίες τους και πάντα πιο πολλά επιθυμούν, χάνουν (αργότερα) την ευτυχία τους Θουκυδίδης
Το γαρ οίεσθαι μεν, μη πρήσσειν δε, αμαθίης και ατεχνίης σημείον εστί. Οίησις γαρ και μάλιστα εν ιητρική αιτίην μεν τοίσι κεχρησμένοισιν, όλεθρον δε τοίσι χρεωμένοισιν επιφέρει (Το να φαντάζεται κανείς να μην κάνει όμως έργα είναι δείγμα αμαθείας και απειρίας. Γιατί η οίηση και μάλιστα στην ιατρική έχει σαν επακόλουθο την κατηγορία σ’ αυτούς που ’χουν το ελάττωμα αυτό, και φέρνει βλάβη σ’ αυτούς που γιατρεύονται) Ιπποκράτης (Ευσχ.4)
Φρονήσης μεν μηδέποτε επί σεαυτώ μέγα, αλλά μηδέ καταφρονήσης σεαυτού (Ουδέποτε να μεγαλοφρονείς, ούτε όμως και να καταφρονείς τον εαυτό σου) Ισοκράτης
Ευτυχών μη ίσθι υπερήφανος, απορήσας μη ταπεινού (Όταν ευτυχείς να μην είσαι υπερήφανος και όταν βρίσκεσαι σε δυσκολία να μην ταπεινώνεσαι) Κλεόβουλος (Διογ.Λαερτ. Βίοι Φιλ Ι,93)
Οίησις, ως ο των αρχαίων λόγος, εστίν εκκοπή περικοπών. Ο γαρ κατοιώμενος βελτίωσιν ουκ ανέχεται Κύριλλλος
Η ανθρώπινη ψυχή, όχι από μόνη της, αλλά χάρη σε κάποια δύναμη, πηγαίνει όλο και πιο κοντά στην αλήθεια και την καλοσύνη, κι όσο περισσότερο το καταλαβαίνουμε αυτό, τόσο ταπεινότεροι θα είμαστε Μάρκος Αυρήλιος
Αλαζονείας ούτις εκφεύγει δίκην (Δεν μπορεί κανένας να αποφύγει την τιμωρία για την αλαζονεία του) Μένανδρος (Γνωμ.μον.21)
Υπερηφανία μέγιστον ανθρώποις κακόν (Η υπεροψία είναι πολύ μεγάλο κακό για τους ανθρώπους) Μένανδρος (Γν.μον. 515)
Υπέρ σεαυτού μη φράσης εγκώμιον Μένανδρος (Γν.μον.516)
Ότ’ ευτυχής μάλιστα, μη φρόνει μέγα (Όταν ευτυχείς προ παντός, να μην υπερηφανεύεσαι) Μένανδρος ( Ισ. Α’)
Κρείσσον μείζω οιηθέντες μείονα ιδείν ή μείω ακούσαντας ισχυρότερα ευρίσκειν Ξενοφών (Κύρου Παιδεία 6,3,17)
Ευτυχών μεν μέτριος ίσθι, δυστυχών δε φρόνιμος Περίανδρος (Διογ.Λαερτ. Βίοι Φιλ. Ι,98)
Μη επαίρου επί δόξη (Μην υπερηφανεύεσαι για την δόξα) Περίανδρος (Στοβαίου Ανθολ.)
Οι υπερήφανοι ενοχλούνται από την υπερηφάνεια των άλλων Πίνδαρος
Εσθλήν περί αυτού δόξαν, έκαστος έχει Πίνδαρος
Ό δε τις εξαρθείς υπό μεγαλαυχίας, ή χρήμασιν επαιρόμενος ή τιμαίς ή και σώματος ευμορφία… καταλείπεται έρημος θεού (Όποιος υπερηφανεύεται αλαζονικά ή για τον πλούτο του ή για τα αξιώματά του ή για την ομορφιά του σώματός του, εγκαταλείπεται και από τον θεό) Πλάτων (Νόμοι δ’716α)
Αλαζονεία έξις προσποιητή, αγαθών μη υπαρχόντων Πλάτων
Δει των νέων εκπνευματούν το οίημα και τον τύφον (Πρέπει να βγάζει κανείς την έπαρση και την φαντασία από τους νέους) Πλούταρχος (Ηθικά 43Β)
Εκείνος που θαυμάζει τον εαυτό του –όχι ο θαυμαστής της αρετής- θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από τους άλλους Πλούταρχος
Οι μάλιστα κενοί και βάρος έχοντες άνθρωποι (αλλαζόνες) θράσος έχουσι και σχήμα και βάδισμα και πρόσωπον υπεροψίας και ολιγωρίας μεστόν, αρχόμενοι δε πληρούσθαι και συλλέγειν καρπόν (ώσπερ στάχυες) από των λόγων το σοβαρόν και φλοιώδες αποτίθενται (Οι πολύ πολύ κούφιοι και αλαζόνες συνήθως έχουν θρασύτητα και σχήμα και βάδισμα και πρόσωπο γεμάτο από ψωροπερηφάνεια και περιφρόνηση, όταν όμως αρχίζουν να μεστώνουν και να μαζεύουν καρπό, όπως τα στάχια, από τα λόγια αποβάλλουν – αποδιώχνουν κάθε τι σοβαρό και φλοιώδες) Πλούταρχος (Περί του ακούειν)
Μπορεί να είναι κανένας σοφός χωρίς φαντασμάρα, χωρίς οίηση Σενέκας (Επιστολαί 103)
Ει δε πεπόνθατε λυγρά δι’ υμετέρην κακότητα, μη θεοίσιν τούτων μοίραν επαμφέρετε (Τα έργα της αλαζονείας δεν διαρκούν πολύ στους ανθρώπους) Σόλωνας (Ελεγ.αποσπ. 13,16)
Ζευς κολαστής των άγαν υπερφρόνων Σοφοκλής
Ζευς μεγάλης γλώσσης κόμπους υπερεχθαίρει (Ο Ζευς μισεί υπερβολικά τις καυχησιολογίες) Σοφοκλής (Αντιγόνη 127)
Ίσθι τοι τα σκλήρ’ άγαν φρονήματα πίπτειν μάλιστα (Πρέπει να γνωρίζεις ότι τα πολύ υπεροπτικά φρονήματα συνηθέστατα ταπεινώνονται) Σοφοκλής (Αντιγόνη 473 ή 734)
Μα πρέπει ο άνθρωπος, κι αν ρίξει ανάστημα μεγάλο, να φαντάζεται πως μπορεί να πέσει και από ένα μόνο φύσημα Σοφοκλής
Μεγάλοι δε λόγοι μεγάλας πληγάς των υπεραύχων αποτείσαντες, γήρα το φρονείν εδίδαξαν (Τα μεγάλα λόγια φέρνουν μεγάλες πληγές στους μεγαλαύχους, που μόνο στα γεράματα βάζουν μυαλό) Σοφοκλής (Αντιγόνη 1356)
Μεγάλοι δε λόγοι μεγάλας πληγάς των υπεραύχων αποτίσαντες γήρα το φρονείν εδίδαξαν (Οι μεγάλοι λόγοι των υπερήφανων, αφού τιμωρήθηκαν με μεγάλα δυστυχήματα, τους δίδαξαν στο τέλος να σκέπτονται ορθά) Σοφοκλής (Αντιγόνη 1350-1353)
Όστις αυτός ή φρονείν μόνος δοκεί, ή γλώσσαν, ήν ουκ άλλος, ή ψυχήν έχειν, ούτοι διαπτυχθέντες ώφθησαν κενοί (Όποιος νομίζει πως μόνο αυτός σκέπτεται λογικά, ή πως έχει λόγο ή ψυχή, που άλλος δεν τα έχει, κενός αυτός θα ευρεθεί, όταν κοιτάξουν μέσα του) Σοφοκλής (Αντιγόνη 707-709)
Ύβρις φυτεύει τύραννον (Η αλαζονεία δημιουργεί τον τύραννο) Σοφοκλής
Ύβρις φυτεύει τύραννον. Ύβρις, ει πολλών υπερπλησθή μάταν, ά μη ’πίκαιρα μηδέ συμφέροντα, ακροτάταν εισαναβάσ’ άκραν απότομον ώρουσέν νιν εις ανάγκαν, ένθ’ ου ποδί χρησίμω χρήται (Η αλαζονεία γεννάει τον τύραννο. Η αλαζονεία, όταν άσκοπα παραγεμισθεί από πολλά άδικα κι ασύμφορα και φθάσει στην πιο ψηλή της κορυφή, έ, τότε πια απότομα θα καταπέσει στον όλεθρο, εκεί που δεν μπορεί σίγουρα να βαδίσει) Σοφοκλής (Οιδίπους Τύραννος στ.873επ.)
Ύβρις, ει πολλών υπρρπλησθή μάταν, ά μη ’πίκαιρα μηδέ συμφέροντα, ακρότατον είσ’ αναβάσ’ απότομον εξώρουσεν εις ανάγκαν (Η αλαζονεία, αν υπερπληρωθεί από ματαιότητα με άκαιρα και ανώφελα πράγματα, και στην πιο ψηλή κορφή αν ανεβεί, θα πέσει μέσα σε γκρεμό που ανοίγει η μοίρα) Σοφοκλής (Οιδίπους Τύραννος 873-877)
Υπάρχει μετριοφροσύνη που δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ο μανδύας της υπερηφάνειας Στοβαίος
Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος ανάρρωσε από βαριά αρρώστια, είπε: δεν έπαθα τίποτα, γιατί η αρρώστια μ’ εδίδαξε να μην είμαι οιηματίας, αφού είμαι θνητός Στοβαίος
Τους μεν κενούς ασκούς το πνεύμα διίστησι, τους δ’ ανοήτους ανθρώππυς το οίημα (Τα άδεια ασκιά ο αέρας τα φουσκώνει, τους ανόητους όμως ανθρώπους η έπαρση, η αλαζονεία) ή (Τους μεν κενούς ασκούς τους φουσκώνει ο άνεμος, τους δε ανόητους ανθρώπους η αλαζονεία) ή (Όπως οι χωρίς περιεχόμενο ασκοί φουσκώνουν με τον αέρα, έτσι και οι χωρίς πνευματική υπόσταση άνθρωποι διογκώνονται από την έπαρση, την αλαζονεία και την εσφαλμένη για τον εαυτό τους γνώμη) Σωκράτης (Κατζ. Αποφθ. Απανθ.) ή (Ανθ.Στοβ. ΚΒ,37)
Ταυτόν εσίν επ’ ευτυχία μέγα φρονείν και επί ολισθηράς οδού σταδιοδρομείν (Το να περηφανεύεσαι όταν ευτυχείς είναι το ίδιο με το να κάνεις αγώνα δρόμου σε δρόμο που γλυστρά) Σωκράτης (Ανθ.Στοβ. ΡΕ 58)
Επί σοφία μη επαίρου Χίλων
Τα μεν υψηλά ταπεινούν, τα δε ταπεινά υψούν (Ο εγωισμός ταπεινώνει, η ταπεινοφροσύνη όμως υψώνει Χίλων (Διογένης Λαέρτιος Α’)

Πατέρες της Εκκλησίας

Υπάρχει και κάτι χειρότερο απ’ την αμαρτία. Είναι η αλαζονεία της αρετής Άγιος Αυγουστίνος
Η υπερηφάνεια είναι ένα ζευγάρι ξύλινα παπούτσια που κάνουν τον άνθρωπο υψηλό, χωρίς όμως να τον κάνουν και μεγάλο Μέγας Βασίλειος ή Τζων Ράσκιν
Το να μη γνωρίζεις είναι αμάθεια. Το να μη θέλεις, όμως, να μάθεις, είναι υπερηφάνεια Άγιος Γρηγόριος
Βέλτιον καλόν όντα, νομίζεσθαι κακόν, ή κάκιστον, δόξαν έχοντα αγαθού. Ως τάφος πλαστός τοις ανθρώποις φαινόμενος, και υπάρχων, όστις σεσηπόσι νεκροίς έσωθεν υπερόζων, έξωθεν λάμπει ασβέστω και ζωγραφίαις τερπναίς Γρηγόριος Ναζιανζηνός
Αιτία της περηφάνειας, ως επί το πλείστον, είναι η αρχομανία και η σχετική μ’ αυτήν εξουσία Άγιος Γρηγόριος Νύσσης
Το να υπερηφανεύεσαι για τον πλούτο, ή να καμαρώνεις για την καταγωγή σου, ή να αποβλέπεις στη δόξα, ή το να νομίζεις ότι είσαι ανώτερος από τους άλλους… αυτά είναι αφαίρεση της ψυχικής αξίας και καταλήγουν στην ντροπή Άγιος Γρηγόριος Νύσσης
Αν βρεις τρόπο να αποβάλεις την υπερηφάνεια από τον χαρακτήρα σου, τότε δεν βρίσκει τρόπο ν’ αναπτυχθεί μέσα σου και το πάθος του θυμού Άγιος Γρηγόριος Νύσσης
Για ό,τι καυχιόμαστε, θα παραχωρήσει ο Θεός να το χάσουμε, για ταπείνωση Άγιος Ισαάκ ο Σύρος
Η υπερηφάνεια διώχνει τον φύλακα Άγγελό μας, ενώ η προσευχή και η ταπείνωση τον κρατά κοντά μας βοηθό και φύλακά μας Άγιος Ισαάκ ο Σύρος
Πολλά φρονώ εν Θεώ αλλ’ εμαυτόν μετρώ, ίνα μη εν καυχήσει απόλλυμαι, ως Αδάμ ποτε τον προπάτορα ο εχθρός παρασκευάσας ισοθεϊαν φαντασθήναι, εξήνεγκε παραδείσου και μέχρις άδου πυθμένων κατήγαγε Ιωάννης Δαμασκηνός (Τόμος β’565)
Την λησμονιά των αμαρτημάτων την προκαλεί η υπερηφάνεια, διότι η ενθύμησή τους προξενεί ταπεινοφροσύνη Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Υπερήφανος σημαίνει, ρόδι που από μέσα του είναι σάπιο και εξωτερικά το χρώμα του γυαλίζει Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Όπως το σκοτάδι είναι ξένο από το φως, το ίδιο ξένος είναι και ο υπερήφανος από κάθε αρετή! Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Η υπερηφάνεια, μερικούς από τους Αγγέλους τους μετέβαλε σε δαίμονες, ενώ η ταπεινοφροσύνη, οπωσδήποτε μερικούς από τους δαίμονες μπορεί να τους μεταβάλει σε Αγγέλους. Γι’ αυτό ας έχουν θάρρος όσοι έπεσαν Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Τους ακόλαστους μπορούν να τους γιατρέψουν οι άνθρωποι, τους πονηρούς οι άγγελοι και τους υπερήφανους μόνο ο Θεός! Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Η υπερηφάνεια είναι άρνηση του Θεού, εφεύρεση των δαιμόνων, μητέρα της κατάκρισης, απόγονος των επαίνων, απόδειξη ακαρπίας, φυγάδευση της βοήθειας του Θεού και πρόδρομος της παραφροσύνης Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Η υπερηφάνεια είναι πρόξενος πτώσεων, πηγή θυμού, θύρα της υποκρισίας, στήριγμα των δαιμόνων, φύλακας των αμαρτημάτων, δημιουργός της ασπλαχνίας, πικρός κριτής, απάνθρωπος δικαστής και ρίζα της βλασφημίας Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Όπου συνέβη πτώση, εκεί προηγουμένως κατασκήνωσε η υπερηφάνεια. Διότι το δεύτερο είναι προμήνυμα του πρώτου Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Όποιος αποκρούει τους ελέγχους, φανερώνει ότι έχει κάπου κρυφά μέσα του το πάθος της υπερηφάνειας, ενώ όποιος τους δέχεται, έχει ελευθερωθεί από τα δεσμά της Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Εάν ο λογισμός δεν παινεύεται πλέον για φυσικά προτερήματα, αυτό είναι σημάδι ότι αρχίζει να έρχεται η υγεία Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Όπως το σκοτάδι είναι ξένο απ’ το φως, το ίδιο ξένος είναι και ο υπερήφανος από κάθε αρετή Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης
Όταν μας συμβαίνουν θλίψεις και πειρασμοί, οι δαίμονες μας παρακινούν να πάμε ή να κάνουμε κάτι αμαρτωλό. Κι αν δεν μπορέσουν, τότε πλησιάζουν αθόρυβα και μας προτρέπουν να προσφέρουμε ευχαριστία στο Θεό υπερήφανη Άγιος Ιωάννης Σιναϊτης
Ουδέ γαρ ούτως αποσχίζει σώμα εκκλησίας, ως αλαζονεία Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος (Τόμ. Θ’681)
Όταν είμαστε κυριευμένοι από το πάθος της υπερηφανείας, είτε παρθενία, είτε νηστεία, είτε ελεημοσύνες, είτε ο,τιδήποτε άλλο κι αν κάνουμε, όλη η ζωή μας γίνεται ακάθαρτη. Διότι “ακάθαρτος παρά Θεώ πας υψηλοκάρδιος” (Παρ. ιστ’5) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Αν πεις για τον εαυτό σου ότι έχεις καλή φήμη, έγινες άχρηστος, έστω και αν πράγματι είσαι καλός. Αν δε χαρακτηρίσεις τον εαυτό σου ως αχρείο, τότε έγινες εύχρηστος, έστω και αν δεν είσαι καλός Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Εκείνοι που υπερηφανεύονται για τα καλά τους έργα και αγνοούν την πίστη στον Θεό, μοιάζουν με λείψανα νεκρών, που είναι μεν ντυμένα με ωραία ρούχα, αλλά δεν έχουν την αίσθηση των ωραίων αυτών ρούχων Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Ο πρώτος άνθρωπος, παρασύρθηκε στην υπερηφάνεια από τις απατηλές ελπίδες, που του έδωσε ο διάβολος, έκανε την παρακοή και έγινε θνητός. Διότι και ο διάβολος, προτού υπερηφανευτεί δεν ήταν τέτοιος, από την υπερηφάνεια του έγινε διάβολος Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Τίποτα δεν αποξενώνει τόσο πολύ τον άνθρωπο από τη φιλανθρωπία του Θεού και τον παραδίδει στο πυρ της κολάσεως, όσο η τυραννία της αρρωστημένης υπερηφανείας Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Ο λόγος για τον οποίο είσαι ταπεινός, είναι για να απαλλαγείς από την αλαζονεία. Αν λοιπόν διά της ταπεινοφροσύνης περιπέσεις στην υπερηφάνεια, είναι προτιμότερο να μην είσαι ταπεινός Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Αυτός που μας κολακεύει, γίνεται υπηρέτης των δαιμόνων και μας οδηγεί στην υπερηφάνεια, με αποτέλεσμα να χάνουμε τη μετάνοια που θα μας σώσει Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος
Πρέπει να αντιστέκεσαι γρήγορα και ακραία, στην επικίνδυνη υπερηφάνεια του μυαλού, πριν αυτή διαπεράσει τον μυελό των οστών σου Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης
Η υπερηφάνεια είναι η πιο θανάσιμη αμαρτία, γιατί εύκολα οδηγεί τον άνθρωπο να πέσει σε κάθε άλλη αμαρτία Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης
Ο κλέφτης αποφεύγει τον ήλιο και ο υπερήφανος καταφρονεί την ταπείνωση Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης
Όσες νίκες και καλά έργα έχεις καμωμένα ας είναι σε σένα ύποπτα, ούτε να τα γυροφέρνεις στο μυαλό σου για τον κίνδυνο που ακολουθεί από κάποια αιτία απόκρυφης κενοδοξίας και υπερηφάνειας Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης
Ο εγωισμός και η αλαζονεία είναι άρνηση του Θεού, εκούσια απομάκρυνση από τον Θεό Άγιος Σιλουανός
Μη μέγα επαρθής, ίνα μη μείζον κατενεχθής (:Μην υπερηφανεύεσαι πολύ, για να μην τιμωρηθείς πολύ) Γρηγόριος Ε’
"Μόνο ένας ταπεινός ασχολείται με τον εαυτό του. Ο υπερήφανος με τους άλλους". - Γρηγόριος ο Παλαμάς.
"Ταπείνωσον τον λογισμόν της υπερηφανείας, πριν η υπερηφάνια σε ταπεινώση". - Εφραίμ ο Σύρος.
Παιδιά της φιλαυτίας είναι: οι έπαινοι στην καρδιά, η αυταρέσκεια, η λαιμαργία, η πορνεία, η κενοδοξία, ο φθόνος και το κορύφωμα όλων των κακών, η υπερηφάνεια Όσιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος
Η αρρωστημένη υπερηφάνεια ξέρει να γκρεμίζει όχι μόνο ανθρώπους, αλλά και αγγέλους από τον ουρανό (όπως τον Σατανά), και να τους τυλίγει με πυκνό σκοτάδι αντί με φως Όσιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος
Να χαίρεσαι όταν πράττεις την αρετή, αλλά να μην υπερηφανεύεσαι, μη τυχόν και ναυαγήσεις μέσα στο λιμάνι Όσιος Νείλος
Όπως απ’ όλες τις κακίες και τα πάθη μεγαλύτερη είναι η υπερηφάνεια που μπόρεσε και αγγέλους ακόμη του Θεού να γκρεμίσει απ’ τον ουρανό, έτσι, από την άλλη μεριά, μεγαλύτερη απ’ όλες τις αρετές είναι η ταπεινοφροσύνη Αββάς Λογγίνος
Όπου κι αν βρεθείς, τέκνον, μη συγκρίνεις τον εαυτό σου με άλλο πρόσωπο, για να έχεις ανάπαυση στην ψυχή. Διαφορετικά, ο διάβολος μπορεί να σε ξεγελάσει και να νομίζεις ότι είσαι καλύτερος από τους άλλους Αββάς Παφνούτιος
Ποιός είναι υπερήφανος; Αυτός που στις 24 ώρες που έχει το ημερονύχτιο, δεν βάζει ούτε μια φορά στο νου του πως είναι αμαρτωλός [Απ’ το ‘Γεροντικό’]
Προτιμώ ήττα που θα συνοδεύεται από ταπεινοφροσύνη, παρά νίκη που θα συνοδεύεται από υπερηφάνεια [Από το ‘Γεροντικό’]
Ρίζα όλων των κακών είναι η υπερηφάνεια [Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ]
Το καλό που κάνει ο άνθρωπος, όταν το κάνει γνωστό και υπερηφανεύεται, το εξοφλάει, κουράζεται άσκοπα και κολάζεται [π. Παϊσιος]
Υπερηφάνεια σημαίνει άρνηση της ζωής του Χριστού και μίμηση του διαβόλου [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας]
Η υπερηφάνεια είναι η μητέρα της ανυπακοής και της απειθαρχίας, η δε ταπείνωση είναι πηγή της υπακοής και της πειθαρχίας [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας]
Όποιος αγχωμένα γυρεύει να λάβει τιμή από όλους, να γνωρίζει ότι την χάνει μπροστά σε όλους [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας]
Όπως ο καιρός του χειμώνα ξεγυμνώνει τα δένδρα από τους καρπούς και τα φύλλα, έτσι και το πάθος της υπερηφάνειας ξεγυμνώνει τον άνθρωπο από κάθε αρετή και χάρη του Θεού [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας]
Η επιστήμη σ’ έναν υψηλόφρονα, είναι σαν το νερό, που κοπιάζει κάποιος να το φέρει σε υψηλό τόπο! [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας]
Ποτέ μην εγκωμιάζεις τον εαυτό σου! [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας]
Μην υπερηφανεύεσαι για την προκοπή σου! [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας]
Εάν εσύ περιφρονείς άλλους ανθρώπους, διότι ξέρουν λιγότερα από σένα, αυτόματα κάνεις τον εαυτό σου περιφρονημένο κοντά σ’ εκείνους που ξέρουν πολύ περισσότερα από σένα! [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας]

Διάφοροι

Αν βρεις άνθρωπο που να έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, να είσαι βέβαιος πως αυτή είναι η μόνη μεγάλη ιδέα που πέρασε από το μυαλό του
Αν δεν ήμασταν επηρμένοι, δεν θα δυσανασχετούσαμε για την έπαρση των άλλων Λα Ροσφουκώ
Αν ήξεραν οι άνθρωποι πόσο μικροί γίνονται όταν προσπαθούν να φανούν μεγάλοι, δεν θα το δοκίμαζαν ποτέ τους
Αν μπορούμε να βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση των άλλων, μειώνουμε την περηφάνια μας Leon Tolstoi
Αυτός που διαμαρτύρεται για την υπεροψία ενός άλλου, ας προσέχει τον τρόπο με τον οποίο διαμαρτύρεται
Δεν φαίνεται κανείς ποτέ του τόσο γελοίος από τα ελαττώματα που έχει, όσο από τα προτερήματα που προσποιείται ότι έχει
Εκείνος που αξίζει να επαινείται από τους άλλους, ο ίδιος δεν επαινεί ποτέ τον εαυτό του
Εκείνος που νομίζει πως ξέρει τα πάντα, έχει πολλά να μάθει. Και να πάθει
Η αλαζονεία είναι σαν τα ξυλοπόδαρα. Ψηλώνουν τον άνθρωπο, αλλά δεν τον μεγαλώνουν
Η αλαζονεία των αξιόλογων ανθρώπων μας πληγώνει περισσότερο από την αλαζονεία των μη αξιόλογων
Η γνώση μας κάνει περήφανους, η σοφία ταπεινούς.
Η καύχηση είναι δείγμα πνευματικής κατωτερότητας
Η υπερηφάνεια είναι απόδειξη μεγάλης άγνοιας του εαυτού μας
Η υπερηφάνεια είναι η απόδειξη της μεγάλης άγνοιας του εαυτού μας.
Η υπερηφάνεια είναι θανάσιμη αμαρτία και αποτελεί την πνευματική υπόσταση του διαβόλου
Ο μωρός εξαγγέλει τι πρόκειται να πράξει. Ο κενόδοξος τι σπουδαία έπραξε. Ο σοφός σιωπά για όσα έπραξε
Οι άνθρωποι που έχουν κάποια αξία, δεν καυχιώνται ποτέ για την αξία τους
Οι μωροί φέρουν τα εγχειρίδιά τους εις τα ανοικτά στόματά τους Αλφιέρι
Όποιος δεν έχει πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, αξίζει πολύ περισσότερο απ’ όσο ο ίδιος πιστεύει
Όποιος επαίρεται για μικρά πράγματα, δείχνει πως τα μικρά πράγματα γι’ αυτόν είναι μεγάλα κα Ντε Ριζαντεν
Όποιος ζητάει τη σοφία, γίνεται σοφός. Όποιος νομίζει ότι τη βρήκε, γίνεται μωρός
Όποιος πετά πολύ κοντά στον ήλιο με χρυσά φτερά, τα λυώνει
Όποιος προσπαθεί να φαίνεται κάτι, διαβεβαιώνει τον άλλον ότι είναι ασήμαντος Λάβατερ
Πολύ συχνά οι άνθρωποι είναι περήφανοι για την αγνότητα της συνείδησής τους μονάχα επειδή η μνήμη τους είναι πολύ ρηχή Ζανιζάντ Ραφαέτσκυ
Προτιμώ τα λάθη που με κάνουν ταπεινό, παρά τις επιτυχίες που μου ανάβουν την έπαρση
Τίποτα στη ζωή μου δεν φοβήθηκα τόσο, όσο τις επιτυχίες μου.
Το να καυχιέσαι δεν είναι κουράγιο. Αυτός που καυχιέται πολύ δεν μπορεί να κάνει πολλά. Πολλές χειρονομίες δεν αποδεικνύουν κουράγιο
Το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή είναι η πορεία προς την τελείωση. Και τι είδους τελείωση μπορεί να υπάρξει αν κανείς είναι περήφανος και ικανοποιημένος από τον εαυτό του; Leon Tolstoi
Το τρωτό σημείο καθενός βρίσκεται εκεί που νομίζει κανείς τον εαυτό του σοφώτερο Emmons
Υπάρχει κάτι χειρότερο από την αμαρτία. Η υπερηφάνεια για την αρετή

Παροιμίες

Ελληνικές παροιμίες

Φτωχό τ’ αρνί, πλατιά η ουρά του
Άγνεστα κι ανύφαντα στην τέμπλα (:σκοινί) κρεμασμένα
Άγνιθα (:άγνεθα) κι ανύφαντα κι στουν πλακό απλουμένα (Για όσους παινεύονται για ανύπαρκτα κατορθώματα) [Παροιμία Γρεβενών]
Άμαθος βρακί εφόρει, κάθε πάτημα το θώρει
Ανάξιος βρακί έβαλε, σε κάθε πόρτα το ’δειχνε
Αρχοντικά πορεύεται και γύφτικα περνάει
Ας μ’ αγαπούν οι Επίσκοποι κι ας με μισούν οι διάκοι
Ας με λένε βοϊβοντίνα κι ας ψοφώ από την πείνα
Αφού παινιέται σαν λιοντάρι, γιατί γαβγίζει σαν σκυλί;
Βάζει κι η μυλωνού τον άντρα της με τους πραματευτάδες
Βάνει και η κοσκινού τον άντρα της, με τους πραματευτάδες
Βλέπει το μπόι του και νομίζει πως έχει ουρά
Βροντούν όλα τα σίδερα, βροντάει κι η σακοράφα
Γένος και ξένος πολλά καυχάται
Γέρος και ξένος για πολλά καυχιέται
Για δέστε με, γειτόνισσες, πλεμόνια τηγανίζω
Δεν υπάρχουν πιο σκληρά κεφάλια απ’ τ’ αδειανά
Δουλευτής περήφανος, πάντα πεινασμένος
Εβγήκε και το τζίτζιφο και παριστάν’ το φρούτο
Εγώ ’μαι εδώ που σπάω τ’ αυγό
Είδε η ψείρα αλώνι, περπατεί και καμαρώνει
Είναι ευγενική υπερηφάνεια το να θέλει κανείς να είναι καλύτερος των άλλων
Είναι και μικρό τ’ αρνί έχει και πλατειά ουρά
Έκαμε η μύγα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο
Έκανε κι η μύγα αλώνι και γυρίζει και μαλώνει
Έκανε κι ο κόκορας αυγό και δεν έχει πού να το βάλλει
Εμ φτωχό τ’ αρνί, εμ πλατειά η ουρά
Ένα υπερήφανο μυαλό κι ένα καχεκτικό πορτοφόλι είναι ένας άτυχος συνδυασμός
Έπιασε ο κασίδης μαλλί και πήρε τη σκούφια του στο χέρι [Για όσους θέλουν να επιδεικνύονται όταν κατορθώνουν κάτι]
Η γριά κι αν ερωτεύεται, ο ανήφορος τη δείχνει [Οι αλαζόνες αποκαλύπτονται κάποτε]
Η παδέλα (:πιατέλα) επαινέθη αργυρόπατο πως έχει κι η κουτάλα τσ’ απεκρίθη: “όπως είσ’ εγώ σε ξέρω”
Η υπερήφανη μητέρα σπάνια έχει φρόνιμη θυγατέρα
Η ψείρα μας στον ποταμό κι εμείς στο πανηγύρι
Ήταν καραφλός και μάλωνε για χτένες
Θαρρεί πως βγαίνει ο ήλιος από το κούτελό της
Καθένας τ’ μπουρδή (:πορδή) τ’ μουσκουκύδουνου [Ο καθένας περηφανεύεται για κάτι δικό του, ακόμα κι αν είναι ελάττωμα] [Παροιμία Ευβοίας]
Και τριαντάφυλλο στ’ αυτί και κασίδα στην κορυφή
Κάναμε κι εμείς πανί και τ’ απλώσαμε στο φράχτη
Κάνε πρώτα μια δουλειά κι έπειτα καυχήσου
Καυχιέται σαν ψείρα στο κεφάλι φαλακρού
Κερά εσύ, κερά κι εγώ, ποια θα πάει στο νερό
Κι η μύτη του να πέσει, δεν θα σκύψει να την πιάσει
Κλαίει η αλεπού που πήρε ο αητός την κλώσσα
Κουτσός στον κάμπο έτρεχε να πιάσει καβαλάρη
Κούφια στάχυα και κούφια κεφάλια στέκουν όρθια
Κρατά τον παπά απ’ τα γένια
Λες πως είσαι υψηλός, μα υψηλός δεν είσαι, στο μαχαλά μου κάθεσαι και ξέρω ποίος είσαι
Με λόγια σάκος δεν γεμίζει
Με πορδές αυγά δεν βάφονται
Μέγα να φας, μέγα να πεις, μεγάλο λόγο να μην πεις
Μεγάλη βούτκα τρώγε, μεγάλο λόγο μη λες
Μη (μου) πολυψηλώνεσαι, να μην πολκοντύνεις (ή: παρακοντύνεις)
Μη δένεις γάιδαρο στη θέση του αλόγου
Μη καυχιέσαι για το αύριο, γιατί δεν ξέρεις τι θα γεννήσει η μέρα
Μη μου πολυτεντώνεσαι, γιατί ψηλός δεν είσαι
Μη μου πολυτεντώνεσαι, γιατί ψηλός δεν είσαι, και το χωριό σου είναι κοντάα, και ξέρω γω ποιος είσαι
Μη μου πολυψηλώνεσαι γιατί ψηλός δεν είσαι, και το χωριό σου είναι κοντά και ξέρω τίνος είσαι
Μύγες δεν πιάνει ο αετός
Να φάει δεν έχει και σκλάβο στην πόρτα του θέλει
Νομίζει πως αυτή είναι κι άλλη δεν είναι
Ο Θεός να σε φυλάει από καινούριο άρχοντα κι από φτωχό περήφανο
Ο περήφανος έφυγε καβάλα και γύρισε πεζός
Ο στεκούμενος ψηλά, δε συλλογίζεται να πέσει
Όλοι κοιτάζουν τον καβγά και η γριά το μέλι
Όλοι κοιτάζουν τον καβγά και η γριά το μέλι
Όλοι με χρυσά βελούδα, ποιος τα βόσκει τα γαϊδούρια;
Όποιος δεν αγαπάει τα ραδίκια, τρώει τα λάχανα
Όποιος καβαλικεύει το καλάμι, τρέχει με τα πόδια του
Όποιος κοιτάζει πολύ ψηλά, πέφτει χαμηλά
Όποιος παινιέται μόνος του και δεν τον επαινούνε, ας είναι παραβέβαιος, ότι τον εγελούνε [Παροιμία Επτανήσου]
Όποιος παινιέται, μόνος του κατηγοριέται
Όποιος παινιέται, μόνος του μαγαρίζετια
Όποιος περηφανεύεται γρήγορα ταπεινώνεται
Όποιος περηφανεύεται, γρήγορα ταπεινώνεται
Όποιος πηδάει μοναχός του, κανένας δεν τον φτάνει
Όποιος ψηλά κοιτά, πάντα στραβοπατά
Όποιος ψηλά κοιτά, συχνά στραβοπατάει
Όποιος ψηλά ψηλά πετά, στον ουρανό να φθάσει, στο χαμηλότερο δεντρί, του γράφει ο Θεός να κάτσει
Όποιος ψηλά ψηλώνεται, γρήγορα επιμυτίζει
Όποιος ψηλά ψηλώνεται, γρήγορα ταπεινώνεται
Όποιος ψηλώνεται, πέφτει και σκοτώνεται
Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα μικρό καλάθι
Όπου πολλά υψώνεται, γρήγορα επιμυτίζει [Επιμυτίζω: πέφτω επίμυτα, μπρούμυτα]
Όπου ψηλά κοιτά, γλήγορα χαμηλώνει
Όπου ψηλά κοιτά, γρήγορα χαμηλώνει
Όσο είσαι, Γιάννη, φαίνου και λιγάκι παρακάτω
Όταν βγάλουμε τη μάσκα από τη μοναξιά, βλέπουμε πως αυτή είναι περηφάνεια
Όταν οι γάτες κυνηγούν ποντίκια, δε νιαουρίζουν
Όταν φτερώσει το μυρμήγκι, χάνεται
Παντρέψου μακριά, να ξέρεις να παινιέσαι
Περήφανε άντρα μου, γρήγορα θε να μ’ αφήσεις χήρα
Περήφανος καλόγερος, άδεια τα ταγάρια του
Περήφανος σαν κόκορας μέσα στο κοτέτσι του
Περήφανος σαν κόκορας, μέσα μέσα στο κοτέτσι του
Πήραν τα μυαλά του αέρα
Πήρε ψηλά τον αμανέ
Σέρνει και ο κρατημμένος έν ακράτητο καμάρι
Τ’ άδεια βαρέλια περισσότερο βροντούν
Το μυρμήγκι όταν είναι να χαθεί, βγάζει φτερά και χάνεται
Το πιο ατίθασο άλογο είναι το καλάμι [Παροιμία – Λαϊκή έκφραση]
Το πολύ φούσκωμα σπάει τ’ ασκί
Το πουλί ψηλά πετάει, μα στη γη θα βρει να φάει
Το χρήμα κάνει ρήτορα κι η φτώχεια κακομοίρη
Χόρευαν τα σιδερικά, πηδούσε κι η βελόνα
Ψηλά μη χτίζεις τη φωλιά, γιατί θα γείρ’ ο κλώνος και θα σου πάρουν τα πουλιά και θα σου μείνει ο πόνος
Ψηλά τη χτίζεις τη φωλιά και θα λυγίσει ο κλώνος και θα σου φύγουν τα πουλιά και θα σου μείνει ο πόνος
Ψηλά την κτίζεις τη φωλιά και θα σου γύρει ο κλώνος

Βυζαντινές παροιμίες

Ανόητος νεοσσός εκών, δείκνυσι την εαυτού νεοσσιάν (Το ανόητο κλωσσόπουλο με τη θέλησή του δείχνει τη φωλιά του) [Βυζαντινή Παροιμία]
Έλκε ίππον, μη σύ όνος πατήση (Σύρε το άλογό, να μη σε πατήσει το γαϊδούρι) [Βυζαντινή Παροιμία]
Εν τω τυχόντι σχοινίω ουκ απάγχεται (Με τυχαίο σκοινί δεν κρεμιέται κάποιος) [Βυζαντινή Παροιμία]
Κεφαλή τον ουρανόν εκταράττει (Με το κεφάλι ταρακουνάει τον ουρανό) [Βυζαντινή Παροιμία]
Όνω τις έλεγε μύθον, ο δε τα ώτα εκίνει (Κάποιος διηγόταν ιστορίες σε γαϊδούρι κι εκείνο κουνούσε τα αυτιά του) [Βυζαντινή Παροιμία]
Τέμνει σου το ξίφος ύδωρ, η δε σπάθη σου χιόνα (Το ξίφος σου κόβει το νερό και το σπαθί σου το χιόνι) [Βυζαντινή Παροιμία]
Τυφλός τω τοίχω επερειδόμενος, έως ώδε ο κόσμος έφη (Τυφλός, όταν έπεσε σε εμπόδιο είπε, μέχρις εδώ φτάνει ο κόσμος) [Βυζαντινή Παροιμία]
Υπερήδεται άφρονι άφρων (Χαίρεται ο άμυαλος σε βάρος του άμυαλου) [Βυζαντινή Παροιμία]
Χάλαζα αίγα δέρει, αυτή δε την ουράν άνω (Το χαλάζι χτυπά την κατσίκα κι αυτή κρατάει όρθια την ουρά της, δηλαδή προσποιείται την αδιάφορη) [Βυζαντινή Παροιμία]

Παροιμίες άλλων λαών

Αφού παινιέται σα λιοντάρι, τότε γιατί γαυγίζει σαν σκυλί; [Αραβική παροιμία]
Μόνο το νερό μπορεί να ξεσκεπάσει τον ψευτοκολυμβητή [Αραβική Παροιμία]
Η αλαζονεία προγευματίζει με την αφθονία, γευματίζει με τη φτώχεια και δειπνεί με την ντροπή και την περιφρόνηση [Γαλλική Παροιμία]
Η υπερηφάνεια είναι η μάσκα των λαθών μας [Εβραϊκό γνωμικό]
Μην είσαι περήφανος, όσο ψηλή θέση κι αν κατέχεις στη ζωή. Μέσα σου και μέσα μου και μέσα σε κάθε άνθρωπο ζει ο ίδιος Θεός, η ίδια ζωογόνος δύναμη. Με περιφρονείς μάταια –είμαστε ίσοι [Ινδική σοφία]
Πρέπει να είσαι πολύ σοφός για να μη θέλεις να είσαι τέλειος [Κινέζικη Παροιμία]
Οι καλοί στρατηγοί δεν είναι ποτέ παρορμητικοί, οι καλοί ηγέτες δεν είναι ποτέ αλαζόνες [Κινέζικη παροιμία]
Να είσαι φτωχός και να μην παραπονιέσαι είναι δύσκολο, να είσαι πλούσιος και αλαζόνας παιχνιδάκι [Κινέζικη παροιμία]
Να είσαι αυστηρός με τον εαυτό σου κι ευγενικός όταν κρίνεις τους άλλους, και δεν θα έχεις εχθρούς [Κινέζικη σοφία]
Όποιος δεν φουσκώνει, δεν έχει φόβο να σκάσει (Ουγγρική παροιμία)
Εκείνος που αναζητά τη σοφία είναι ήδη σοφός. Κι εκείνος που πιστεύει ότι έχει βρει τη σοφία είναι ανότητος [Σοφία της Ανατολής]